Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DŁUGAGENEALOGIA
Niechodzitu,rzeczjasna,orozpatrywanieproblemu
„długiejgenealogii”polskiejinteligencjiwjegocałej
złożoności.Odłóżmynaboksporyikontrowersje
związanezewzględnąhomogenicznościączy
transhistorycznąciągłościątejwarstwyspołecznej30.Dla
naszychpotrzebwystarczyskupićuwagęnapewnych
postawachwzorcowych,obserwowanychwdrugiej
połowieXIXinapoczątkuXXwiekuwśrodowiskachtych
polskichinteligentów,którzyangażowalisię
wkontestowaniesystemuspołeczno-politycznego
ipodnosilihasłanarodowe(inteligencji„postępowej”
dobypozytywizmuczyinteligencji„radykalnej”,tojest
socjalistyczno-niepodległościowej,przełomuwieków).
Takiezawężeniepolahistorycznychposzukiwańniejest
całkiemarbitralne.Popierwsze,okresrozciągającysię
międzyupadkiempowstaniastyczniowegoiWielkąWojną
możnauznaćza„złotywiek”polskiej„arystokracji
umysłowej”–zwłaszczawzaborzerosyjskim„byłtoczas,
kiedyświadomośćwłasnainteligencjijakowarstwy
odrębnej,homogenicznejirealizującejwłasneodrębne
celeugruntowałasięnaskalęwcześniejniespotykaną
[…]”31.Podrugie–ajesttodlanaswzglądniepomiernie
ważniejszy–towłaśnieprzedewszystkimtenokres
działaniapolskich„społeczników”czy„radykałów”stałsię
wlatachsiedemdziesiątychprzedmiotemlicznych
iwprostartykułowanychodniesieńopozycyjnejlewicy
inteligenckiej.Dotegodrugiegoaspektuprzyjdzienam
jeszczewielokrotniepowracać.
Postszlacheckagenealogiaistotnejczęścipolskiej
inteligencjidrugiejpołowyXIXwiekusprzyjałarozwojowi
postawelitarystycznych32.Reprezentancitejwarstwy
społecznejpostrzegalisamychsiebiejakogrupęwyraźnie
odrębnąodresztyspołeczeństwa,jakojegoautonomiczną
część.Takiewidzenieswojejpozycjimożliwebyłoprzede
wszystkimdziękiuznaniuinteligentówzaludzi,którzy
mająmonopolnaspecyficznytyporientacjiaksjologicznej
isąjedynymidepozytariuszami„narodowychwartości”.
Rzeczjasna,przekonanieowłasnejwyjątkowości
