Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PINUS–SOSNA
21
PinuscontortaDouglasexLoudon-sosnawydmowa(łac.ncontortus”=skręcony,pokręcony;dlawyglądukrzaczastychokazów,
typowychdlawybrzeżakontynentu).Drzewoozmiennejsylwetce,odkilkumetrowejwysokościkrzewów,opowyginanychkona-
rach,podrzewa,sięgającewnaturzenawetwys.50m;koranapniachszaroczarnadobrązowoszarej,łuszczysiętafelkamialbo
jestspękana.P.wiotkie,czasemlekkozwisłe,częstokilkuwęzłowe;pąkilekkoożywicowane.Li.po2,dł.(2)3-8cm,±skręcone
wzdłużswejosi,zielone,beznalotuwoskowego,zpołyskiem;kanałyżywicznewmiękiszu.Szysz.nakrótkiejszypule,podługo-
watojajowate,częstoniezbytkształtnei±asymetryczne,dł.3-6cm,wróżnymstopniuodgiętekunasadziepędów,jasnobrązowe
lubbrązowoczerwone,połyskujące,tarczkiłusekodstronywystawionejkusłońcu-wypukłe,pępekzdługim,igłowatym,ostrym
wyrostkiem;podojrzeniunasionszyszkialbootwierająsięszybkoiwysypująnasiona,albopozostająkrócejlubdłużejzamknięte;
opadajądopierowrazzobumarłymipędami;skrzydełkonasieniaunasadyłyżeczkowate.
Wyst.-zach.rejonyAmerykiPn.(2n=24);wyróżniasię4podgatunki,któreróżniąsięzasięgami,budowąszyszek,azwłaszcza
-czasem,jakimusiupłynąć,byszyszkizaczęłysięotwieraćiuwalniaćnasiona.Spotykanaunaswkolekcjachdendrologicznych,
dawniejbywałasadzonawlasach;wkrajuwdwupodgatunkach-subsp.contortaorazsubsp.latifolia(Engelm.exS.Watson)
Critchf.(łac.nlatifolius”=oszerokichliściach).Rozpoznawanieich,bezznajomościdokładnegopochodzenia,ajedynienapodsta-
wiecechmorfologicznych,jestikłopotliwe,imocnoniepewne.
PinusnigraJ.F.Arnold-sosnaczarnał.Drzewo,nastanowiskachnaturalnychsięgawys.40(-50)m;korona
szeroka,zupływemlat-częstospłaszczona;koranapniachikonarachciemna,prawieczarna,bruzdowana
-łuszczysięipękajużpokilkulatach.P.grube,sztywne,jasno-dopomarańczowobrązowych;pąkizreguły
pokryteżywicą,ichłuskiunasadyfrędzlastopostrzępione.Li.po2,dł.(4-)8-16(-18)cm,zielone,beznalotu;
kanałyżywicznewmiękiszu.Szysz.jajowate,dł.5-8(-12)cm,łuskiponiżejtarczek,awięcwczęści,którajest
niewidocznawzamkniętejszyszce-prawieczarneimatowe,alesametarczki-kontrastowojasne,żółtobrązowe
ibłyszczące,przytymwypukłeigładkie,choćzostrą,poprzecznągraniąiciemniejszym,wystającympępkiem;
opadająw2.lub3.roku;ncążki”skrzydełkaobejmująnasienie.
Wyst.-górypn.-zach.Afryki,pd.Europyipd.-zach.Azji(2n=24).Gatunekwielopostaciowy,zkilkomarasa-
migeograficznymi(podgatunkami),któreróżniąsięprzedewszystkimsylwetkąisztywnościąliści(wprowadzane
doupraw,czaseminwazyjniedziczeją,np.wAustraliiinaNowejZelandii).Wuprawach,pozazasięgiemnatural-
nymibezznajomościpochodzeniauprawianychroślin-okazóws.czarnejniesposóbprecyzyjnie,wpoprawny
sposóbprzypisaćdokonkretnegopodgatunku.
Lasyiogrody-wPolscenajczęściejdrzewapodgat.nominatywnego-subsp.nigra,występującego
wAustrii,weWłoszechinaBałkanach,ozaokrąglonejkoronie,liściachsztywnychikłujących,szer.1,6-1,8mm,
orazpochewkachliściowychdł.do16mm.Znacznierzadszajestunas,podobnadopodgat.nominatywnego,
subsp.pallasiana(Lamb.)Holmboe-sosnaPallasa122,oliściachzwykleniecoszerszych,apochewkachdłuż-
szych,rodzimanaPłw.Bałkańskim,Cyprze,KrymieiwTurcji.
Sosnaczarnajestunasczęsta,zarównowstarychparkach,jakiwwielunadleśnictwach,jakonajważniejszy
obcygatuneksosnynaszychlasów-jeszczeniedawnosadzona,zwłaszczawregionachprzemysłowych;lokal-
niezadomowiona.Gęste,ciężkiekoronyociemnozielonymzabarwieniudługich,nnastroszonych”liści.Drzewo
wpełniwytrzymałenamrozy,omałychwymaganiachwodniesieniudogruntu.Bardzowytrzymałanazanie-
czyszczeniapowietrza,nadajesiędosadzeniawmiastach;byłastosowanadlautrwalaniapiaskównadmorskich
-np.wKoszalińskieminaPłw.Helskim,jestbowiemodpornanauderzeniasztormowychwiatrów.obokwej-
mutkinajczęściejunasspotykanasosnaobcegopochodzenia,nierośnietakszybkojakwejmutka,alenieulega
łAutor,któryskryłsiępodpseudonimemJohannF.X.Arnold(zapewneJohannRautenstrauch),takuzasadniłwopisiegatunku
(ReisenachMariazellinSteyermark,1785)wybórepitetu:ndieRindeschwarzbraun”=koraczarnobrązowa.
