Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ABIES–JODŁA
41
ABIESMill.–JODŁAł
Stalezielone,żywicznedrzewa;koronastożkowata,pieństrzelisty(nstrzała”),konarywregularnychokółkach,
pojednymnarok,międzynimituiówdzie-drobniejszepędy;koranamłodychpniachzwyklecienkaigładka;
kanałyżywiczne,częstoipęcherzykiżywicy-włyku,drewnobezżywiczne.P.najczęściejprawiegładkie,nie-
bruzdowane(tylkowyjątkowo,jakuświerków,zbruzdamimiędzyzbiegającymipopędach,wałeczkowatowy-
pukłymi,bezzieleniowyminasadamiliści);pąkizwykle3naszczyciepędu,okrągławedostożkowatych,pokryte
żywicąlubbezżywicy,ichłuskitrwałeunasadprzyrostów.Li.igłowate,zwyklespłaszczone,unasadymniejlub
bardziejzwężone,skręconeizawszezmałą,przylgowatąnstopką”-poopadnięciuzostawiająnapędziedrobne,
okrągławe,płaskielubprawiepłaskiebliznyłł.Wierzchołkiliścirozdwojonelubzniewielkimwycięciem,rzadziej
tępe,zaokrąglonealboostre;pogórnej(doosiowej)stroniezwyklezielone,częstozbiegnącąpośrodkubruzdką
ipotejstroniezwykleznielicznymitylkoliniamiaparatówszparkowychalbowogólebeznich,apostroniedolnej
(odosiowej)z2pasmamibiałegonalotuwoskowegowzdłużlicznychtuliniiaparatówszparkowych;niekiedyobie
stronyliściawcałościpokrywanalotwoskowy-wtedyigłyszarozielone,niebieskawelubsrebrzyste;przewody
żywicznezwykle2,przyskórcelubwmiękiszu.Liściegęstoosadzonenapędachiczęstopłasko,grzebieniasto
rozłożonenadwiestrony,aleniekiedyliściewierzchniejwarstwyskierowanesąskośniekuprzodowiiwtedyza-
krywajągałązkęalboteżunosząsiękugórze,pozostawiającpośrodkubiegnącąwzdłużpędubruzdęwkształcie
literyV(ndolinalodowcowa”)łłł;tylkozrzadkaodstająpromienistodokołapędów(A.pinsapoBoiss.ijejmieszań-
ce).Kw.wpachwinachliściubiegłorocznegoprzyrostu;szyszkimęskieskierowanewróżnestrony,wspierająceje
łuskiwidocznenapędziejeszczewrokpokwitnieniu(ziarnapyłkuzworkamipowietrznymi);szyszkiżeńskie
sterczą,skupionewgórnejczęścikorony.Szysz.walcowatelubjajowate,stercząnapędach;łuskinasiennebez
tarczkiipępka-cienkie,sztywne,wachlarzowate,łuskiwspierającenaszczyciemniejlubbardziejkończyste,
zwykleniecodłuższeodnasiennychiwidocznenapowierzchnizamkniętejszyszkialboteżkrótszeiwtedynie-
widoczne;szyszkidojrzewająwrokukwitnienia,zkońcemlata,irozsypująsięnadrzewach-napędachpozostają
tylkoichpionowetrzpienie,anaziemięsypiąsięłuskinasiennezprzyrośniętymidonichłuskamiwspierają-
cymiorazoskrzydlonenasiona;skrzydełkoswąnasadąotulanasienie,toopatrzonepęcherzykiemżywicznym;
liścieni(3)4-10(-12).(x=12)
Gat.-ok.50napółkulipółnocnej,przeważniewstrefieklimatuumiarkowanego-poAmerykęŚrodk.,
pn.Afrykę,Himalaje,pd.Chiny,TajwaniWietnam;wEuropie5gatunków,zktórychnajwiększyzasięgma
A.alba-jedynakrajowajodła.
Ogrody-stalezielonedrzewaostożkowatejsylwetceiregularnym,piętrowymukładziegałęzi,szczególnie
młodychdrzew.Niektóregatunkiiodmianymająigłyszarozielonelubsrebrzysteodnalotu.Większośćjodełpo-
chodzizrejonówoklimaciechłodnymiwilgotnym;sątoprzeważniedrzewagórskie,którewymagajądladobrego
rozwojudużejwilgotnościpowietrzaiumiarkowaniewilgotnych,świeżychgleb,nieznosząsuszyiupałów.Należy
wybieraćdlanichmiejscazaciszne,osłonięteodwiatrów(zwłaszczawschodnich),najlepiejwotulinie,jakątworzą
rosnącejużdrzewa,wkorzystnymmikroklimacie,wpobliżuzbiornikówwody.Większośćgatunków-również
łAng.fir,białorus.пiхта,czes.jedle,lit.kćnis,niem.Tanne,ros.пихта,słow.jedl’a,ukr.ялиця.
łłIgłytrwałenapędachzasuszonychokazówzielnikowych,awięcinaczejniżuświerków.
łłłUłożenieliściniejestcechąstałą-liściepędówsłabych,cienkichizacienionychsąpłaskorozłożone,anagałęziachgórnych,silnie
naświetlonych,niosącychszyszki-sąnietylkonastroszone(nawetuA.alba),alekrótsze,grubszeizwyklezaostrzone;młoderoślinymają
częstonietypoweigły-bardziejzaostrzone,starenatomiast-bardziejtępe.Dookreślanianależybraćodpowiedniegałązki,ocechachnwypo-
środkowanych”,zdobrzewykształconymipąkami.
