Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PINACEAE–SOSNOWATE
24
krótkichpędówodroślowych(tzw.wilki)ł;przyrostyroczneczęstokilkuwęzłowe(→P.banksiana,P.contorta);pąkiożywico-
wane.Li.po3,dł.(5-)7-10(-15)cm,częstożółtawozielone,krótkowieczne-opadająjużpo2-3latach;kanałyżywicznewmięki-
szu.Szysz.zwyklepokilka,gęstoskupione(czasemrazemkilkanaściedokilkudziesięciuszyszek),symetryczne,jajowate,zwykle
dł.5-8cm;tarczkijasnobrązowe,połyskujące,zostrą,poprzecznągranią,pępekzostkowatymwyrostkiem,sterczącymprosto-
padledotarczki;otwarteszyszkimająszerokorozpostartełuskiisączęstoprawiezupełniepłaskieunasady(podobnedoszy-
szekP.nigra,alełuskisąwęższeiliczniejsze,poniżejtarczki-brązowe,atarczkibardziejwypukłe,zostrzejszymkantemikol-
cem);szyszkibardzomocnoosadzonenapędach,opadajądopierowrazznimi-tkwiącnaobumarłychjużgałęziach,sątaksilnie
znimizrośnięte,żebardzotrudnojeoderwać-dasięjewyrwaćzwyklejedyniezkawałkiemdrewna;ncążki”skrzydełkaobejmują
nasienie.
Wyst.-wsch.ipn.-wsch.rejonyAmerykiPn.(2n=24);naubogich,piaszczystychlubpodmokłychglebach.Ogrody-stare
drzewawyglądajączęstomalowniczo;tasosnamabardzomałewymaganiaglebowe,stądczasemstosowanabyławlasachwpodob-
nejrolijakP.banksiana.
PinusponderosaC.Lawson-sosnażółtałł.Wojczyźniezwyklewys.45-55m,aleczasemznaczniewyższa.P.sztywne,grube,
oliwkowo-lubpomarańczowobrązowe,beznalotuwoskowego;pąkiożywicowane.Li.po3(czasempo2),sztywneidługie-
do12-25(-30)cm,zielone,beznalotu;opadajązwyklejużpo3-4latach-długieodcinkigałęzipozostająwięcbezlistne,opatrzone
jedynienakońcachnwyciorem”zdługichigieł;kanałyżywicznewmiękiszu.Szysz.jajowate,dł.do15cm;łuskiwnasadowejczęści,
poniżejtarczki,±czarne,asametarczki-jasnobrązowe,zwyraźnąpoprzecznągranią,ipępkiemzostrymwyrostkiem,zwykle
odchylonymkuszczytowiszyszki;opadłszyszyszkipozostawiająnapędachtrwaływieniecnasadowych,sterylnychłusek,asame-
pozbawionetychżełusek-mająjakbynwygryzioną”nasadę;skrzydełkocążkowatoobejmujenasienie.
Wyst.-zach.rejonyAmerykiPn.(2n=24),główniewSt.Zjedn.;najważniejszagospodarczososnawtymrejonie,rocznym
npozyskaniem”drewnaustępujetylkodaglezji.Ogrody-długieiodstająceliścienadajątejsośnienegzotyczny”wygląd.Sosna
oprzeciętnychwymaganiach;dużedrzewasąunasrzadkością.
--var.scopulorumEngelm.-sosnaskalna(odłac.nscopulus”=skalistyszczyt;→Juniperusscopulorum);drzewoniższe;
zkrótszymiliśćmi(8-16cm),naczęścikrótkopędówstojącymipo2;szyszkimniejsze,dł.5-7cm.
Wyst.-płaskowyżeigóryzach.AmerykiPn.(G.Skaliste),nawys.od1000do3000mn.p.m.;uważanazaodporniejszą
namrozy.
Bardzopodobnados.żółtej,leczwuprawiewPolsceznacznierzadszaimniejodpornanamrozyjestsosnaJefreya77-Pinus
jefreyiA.Murraybis,zgór-przedewszystkimKalifornii;traktowanaczasemjakojednazodmiangeograficznychlubpodga-
tuneks.żółtej(P.ponderosavar.jefreyi(A.Murraybis)S.Watson,P.ponderosasubsp.jefreyi(A.Murraybis)A.E.Murray).oba
gatunkiróżniwielecech,zmiennychjednakiniestałych;najlepsząchoćniepraktycznąjestskładchemicznyżywicy-wprzypadku
s.Jeńreyaprzełamanepędy,świeżociętedrewnoczyspękaniakorywupalneletniednipachnąwięcsłodkawoiprzyjemnie-ciast-
kami,pomarańczą,ananasemczywanilią,aus.żółtej-niemiło,terpentyną.SosnęJeńreyacharakteryzująm.in.pąkibezżywicy;
pędypokrytenalotemwoskowym;szyszkiwiększe(do20-30cm),wkształciegłowycukru,oznacznieliczniejszychłuskach,
którychnasadowaczęść,poniżejtarczki,jestbrązowawa,akolczastewyrostkisą±odgiętekunasadzieszyszki.
łPędyodroślowepojawiająsięzregułynadrzewachosłaborozbudowanejkoronie,rosnącychnaszczególnieubogichglebach,
wsilniejszymzwarciuitp.Zwiększającwtensposóbpowierzchnięczynnąfotosyntetycznie,roślinysąwstanieegzystowaćwtychtrudnych
warunkach.
łłŁac.nponderosus”=ciężki;Ch.Lawsonwpierwszymopisietegogatunku(Agriculturist’sManual,1836)domniemywał,żeokreślenie
tooddajecechędrewna:nHeavyWoodedPine[ł]timbersaidtobesoponderousasalmosttosinkinwater”;byłatojednaktylkopróbazna-
lezieniapostfactumpowodu,dlaktóregosłowanponderous”użyłodkrywcagatunku,D.Douglas-wistociebowiemdrewnojestlekkie,asam
Douglas,wrękopiśmiennejnocie(nSomeAmericanPines”,1829),wżadensposóbniepodniósłkwestiijegociężaru-możnawięcjedyniesnuć
domysły,czyowonponderous”niemiałoraczejoddawaćwrażenia,jakienaDouglasiepoczyniłypotężnesylwetkiwiekowychdrzew?(F.Lau-
ria,TeidentityofPinusponderosaDouglasexC.Lawson(Pinaceae),nLinzerBiologischeBeiträge”(28)2:999-1052,1996).Nazwanyellow
pine”dotyczywielusosenijestjedynieżargonowym,drzewiarskimokreśleniemsosen,któremająmocnedrewno,ozbliżonejjakości.
