Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Dematerializacjapracyizawódprojektanta
dookreśleniazawoduprojektanta.Koniecznośćponownegonamysłunadowym
dookreśleniemzapewneniebyłabytakwyraźna,gdybyniewzmacniałyjejważne
okoliczności.Wprocesietymbowiemniebezznaczeniaokazałsięwzrostsektora
usługitowarzyszącatemu–systematycznieodkrywana–rolainterdyscyplinarnego
współdziałaniawspieranaznaczeniemwiedzynaukowejitechnicznej,cozmieniło
nietylkosamąformęgenerowaniakapitału,lecztakżerodzajerelacjisłużących
sferzegospodarczej.
Celemtegorozdziałubędziezaprezentowaniekluczowychdlatematykipojęć
iopisówzjawisk,którepozwolązrozumiećprocesewoluowaniazawoduprojek-
tantadopostaci,jakąmożemyobserwowaćobecnie,wrazzcharakterystycznym
dlaczasówwspółczesnychukłademrelacjiizależnościnapoziomiegospodarczym,
społecznymikulturowym.Wzwiązkuztymwniniejszymrozdzialeopisanezostaną
kontekstorazpodstawowekategoriesłużącewdalszejczęścicharakterystyceroli
zawodowejprojektantawujęciurelacyjnym.
1.1.Zawódjakokategoriabadawcza
WpotocznymrozumieniuzawódjestHzespołemczynnościwyodrębnionych
wramachspołecznegopodziałupracy,wymagającychprzygotowania(kwali-
fikacji),wykonywanychprzezjednostkęstalelubdorywczoistanowiącychdla
niejźródłoutrzymania;zawodemwykonywanymnazywasięzespółczynności,
którychwykonywaniestanowigłówneźródłoutrzymaniajednostki;zawodem
wyuczonym–zespółczynności,doktórychjednostkauzyskałaprzygotowanie
teoretyczneipraktyczne”(NowaEncyklopediaPowszechna,t.6,1996:997).
Wznaczeniusocjologicznymjestzłożonąkonstrukcjąpojęciową;osią,wokół
którejjednostkibudująswojątożsamość,definiująmiejscewporządkuświata
społecznegoioceniająswojemożliwościżyciowewwymiarzeekonomicznym.
Zawódtoteżkategoria,którastałasięjednązkluczowychdlaklasycznejmyśli
socjologicznejwwyjaśnianiuzjawiskspołecznych,szczególniepodstawzróżnico-
waniaspołecznegoiposzukiwaniamożliwychprzyczynnierównościorazkonflik-
tów.KarolMarkskategorięzawoduujmowałwięcprzedewszystkimzperspektywy
pozyskiwaniawładzywramachszerszejstrukturyspołecznejorazroliczłowieka
wdokumentowaniumaterialistycznejwizjiświata.Zróżnicowaniezawodowe
(uzdolnieniaposzczególnychjednostek)traktowałjakoskutek,anieprzyczynę
podziałupracy.HGdybyczłowiekniemiałskłonnościdohandluiwymiany,każdy
musiałbysamwytwarzaćwszystkierzeczyniezbędnedożyciaisłużącejegowy-
godzie.Wszyscymusielibywykonywaćjednakowąpracęiniebyłobytejwielkiej
różnorodnościzajęć,atylkoonamożezrodzićtakwielkąróżnorodnośćuzdolnień”
(Marks,Engels1960:31).Zróżnicowanieostateczniemogłojednakprowadzićdo
alienacjiiprzygnębieniapracownika.Marksanieinteresowaławrzeczywistości
potrzebawyraźnegodefiniowania,czymjestterminHzawód”,iHchoćprzyznawał,
