Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
DanaB.Polan
piryzmlubiluzjonizmzasadzasięnarozumieniukoncepcjidualizmu
podmiot–przedmiotjakorelacjiłatwejdopokonania5.Iluzjonizm
widziświatmanifestującyprawdę,żebyzaśuzyskaćwglądwskry-
waneprzezniegoznaczenia,wystarczykontemplacja–samegoświa-
tawbezpośrednimkształcielubjegoucieleśnieniawformieludzkiej
działalności,czylitekstów.
Filmowąwersjętejoptymistycznejteoriimożliwościodkryciazna-
czeniauosabiaAndréBazin.Przyjęteprzezniegoideezbliżeniajako
oknanaduszę,destrukcyjnościświadomejinterwencjiartystycznej
orazpostrzeganiefilmujakoobjawieniażyciaduchowego(vieinte-
rieure)świata,sprawiają,żeBazinstajesięcelematakówwielu,jeśli
niewiększości,nowychteorii,którepostrzegająfilmjakoprodukcję
znaczeń,jakopracędokonującąsięprzypełnejświadomościwidza.
NarracjaijejpozornakanonizacjawHollywoodrównieżstajesię
celem.WesejuS/ZRolandBartheswyróżniakilkakodówdeterminu-
jącychstrukturękażdegodziełafikcjonalnego,wśródktórychznala-
złysię:kodhermeneutyczny(kodsuspensu)orazkodproajretyczny
(koddziałań).PodobnieNoëlBurchwwywiadziedlaDWomenand
Film”(nr5/6)stwierdza,żelinearność–narracyjność–jestnieod-
łącznymkodemtego,conazywaDdominującymkinem”.Nietylko
krytycy,aletakżesamitwórcyitwórczynieproponującałyzestaw
środkówdekonstrukcyjnych,któremogąbyćwykorzystaneprzeciw-
konarracyjnościiprzejrzystości.Wieleztychstrategiiopierasięna
pojęciuaktywnościpoznawczej.Panujebowiempowszechnypogląd,
żeempiryzmzachęcadobierności:wystarczykontemplacja,abytek-
styujawniłyswojeznaczenie.Podmioty–widzowie,czytelnicyczy
jednostkiuczestniczącewhistorii–instynktownieodnajdąpołącze-
niezprzedmiotamikontemplacjiiposiądąwiedzęonich.Abywyra-
zićsprzeciwwobectejbierności,wieluwspółczesnychkrytykówna-
5Rozróżnienierelacjipodmiot–przedmiotbyłojednymzgłównychproble-
mówfilozofiiwcałejjejhistorii.Dotyczyonoistotludzkich(świadomychpod-
miotów)imożliwychsposobówpoznaniaorazzrozumieniaotaczającegoich
świata.PrzykładowoMarksuważał,żeludzienajlepiejfunkcjonująwświecienie
jakobierniobserwatorzy,alejakoaktywniuczestnicy.Przeciwnicyfilmowego
iluzjonizmuitworzonejprzezeńdefinicjikinajakooknanaświatzazwyczajkie-
rująswojąniezgodęwstronędwóchaspektów.Popierwsze,krytykująbierność,
doktórejfilmiluzjonistycznyzdajesięzmuszaćwidzów.Podrugie,opowiada-
jąsięprzeciwkowrażeniu,którewywołujefilmiluzjonistyczny,żeświatmożna
zrozumieć,poprostuoglądającgo.
