Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiewszyscyodrazuibezzastrzeżeńprzyjęliteorięSuttona-Boveriego.JednymzesceptykówbyłThomasHuntMorgan,również
zColumbiaUniversity.Oglądającpodmikroskopemnitkowatechromosomy,niepotrafiłjakośdostrzecwytłumaczeniadlazmian
pojawiającychsięwkolejnychpokoleniach.Przecieżjeśliwszystkiegenysąułożonewzdłużchromosomów,ateprzekazywane
sąwniezmienionejformiezjednegopokoleniananastępne,towielecechpowinnobyćdziedziczonychrazem.Tymczasemdoświadczenie
wskazujejednoznacznie,żetaksięniedzieje.Teoriachromosomowajestzatemnajwyraźniejniewystarczająca,bywyjaśnićistniejącą
wnaturzezmienność.Będącdociekliwymeksperymentatorem,Morganwpadłnapomysłrozwiązaniatejsprzeczności.Zpomocąprzyszła
mumuszkaowocowa
Drosophilamelanogaster,
niepozornyowad,któryodtamtegoczasustałsięulubieńcemgenetyków.
Morganniebyłpierwszym,którywykorzystałmuszkęowocowąwcelacheksperymentalnych—ubiegłogolaboratoriumwHarvardzie,
gdziezaprzęgniętotostworzonkodopracyjużwroku1901.AledopierodoświadczeniaMorganazapewniłyjejmiejscewsamymcentrum
naukowejrewolucji.Drozofilajestdoskonałymobiektemdoprowadzeniaeksperymentówgenetycznych.Łatwojąznaleźć(jakwiekażdy,
ktolatemzostawiłwkuchnijakieśprzejrzałeowoce),łatwohodować(owocewystarczązapokarm),możnaumieścićsetkimuszekwjednej
butelcepomleku(studenciMorgananiemieliżadnychproblemówzezdobyciemtakichbutelek,wystarczyłooświciepocichupodkraść
siępoddrzwikilkudomkównaManhattanie);irozmnażasię,rozmnażairozmnaża(nakolejnepokolenietrzebaczekaćokołodziesięciu
dni,akażdasamicaskładakilkasetjaj).Itakwroku1907wniechlujnym,pełnymkaraluchówiśmierdzącymgnijącymibananami
laboratorium,powszechnieipieszczotliwiezwanym„muszympokojem”,Morganijegostudenci(„chłopcyMorgana”,jakonichmówiono)
zabralisiędopracynadmuszkamiowocowymi.
T.H.Morganzzasadynielubiłbyćfotografowany.Tozdjęciewykonanezzaskoczeniaw„muszympokoju”.
WprzeciwieństwiedoMendla,którymiałdodyspozycjiróżneodmianygrochuodlathodowaneprzezrolnikówiogrodników—groch
ożółtychkwiatachlubzielonych,ziarnapomarszczonelubgładkie—Morganniedysponowałszczegółowym„menu”różnicgenetycznych
muszki,naktórymmógłbysięoprzeć.Aniemasensuzabieraćsiędogenetyki,jeśliktośniewskazałwcześniejjakichśokreślonychcech,
którychdziedziczenielubzmiennośćmożnaśledzićpoprzezkolejnepokolenia.PierwszymcelemMorganabyłowięcznalezienie
„mutantów”.Szukałgenetycznychnowości,przypadkowychodchyleńodnormy,jakieztakiegoczyinnegopowodumusząsiępojawić
wkażdejpopulacji.
JedneznajwcześniejzaobserwowanychprzezMorganamutantówokazałysięrównieżnajbardziejprzydatnedobadań.Zwykledrozofile
majączerwoneoczy,niektóreosobnikizaśmiałyoczybiałe(nazwanotęmutacjęW.Morganzauważyłteż,żebiałookiesązwyklesamce.
Wiadomojużbyłowtymczasie,żepłećmuszkiowocowej—podobniejakpłećczłowieka—jestzdeterminowanaprzezchromosomy;
samicemajądwiekopiechromosomuX,podczasgdysamcemająjednąkopięXijednąznaczniemniejszegoY
.Wświetletejinformacji
możnabyłowyjaśnićpochodzeniebiałychoczu—genkodującykoloroczuumieszczonyjestnachromosomieX,aW,mutacjadecydująca
okolorzebiałym,jestrecesywna.PonieważsamcemajątylkojedenchromosomX,obecnośćjednegogenurecesywnegouwidoczniasię
zewzględunanieobecnośćformydominującej,któramogłabyjąstłumić.Białookiesamicesąstosunkoworzadkie,ponieważzazwyczaj
majątylkojednąkopięW,więcuwidaczniasięunichdominującykolorczerwony.Łączącgenodpowiadającyzakoloroczu
zchromosomemX,Morgannaprzekórwłasnympoczątkowymwątpliwościom,skuteczniedowiódłprawdziwościteoriiSuttona-Boveriego.
Znalazłrównieżprzykładna„sprzężeniecechyzpłcią”—takmówimy,kiedydanacechajestnadreprezentowanaujednejzpłci.
NiemniejsłynnymniżmuszkiowocoweprzykłademsprzężeniaokreślonejcechyzpłciąbyłabrytyjskakrólowaWiktoria,która
najednymzchromosomówXposiadałazmutowanygenwywołującyhemofilię—chorobęobjawiającąsiębrakiemkrzepliwościkrwi.
Ponieważdrugakopiabyłanormalna,agenpowodującyhemofilięjestrecesywny,onasamaniezapadłanatęchorobę,byłajednakjej
nosicielką.Równieżjejcórkiuniknęłychoroby;najwyraźniejkażdaznichmiałaprzynajmniejjednąkopięnormalnejwersji.Niestety,
synowieWiktoriiniemielityleszczęścia.Jakwszystkieosobnikipłcimęskiej(łączniezsamcamimuszkiowocowej),mielitylkojeden
chromosomX,którynaturalniepochodziłodmatki(chromosomYoczywiściepochodziłodksięciaAlberta,mężaWiktorii).Królowamiała
jednąkopięzmutowaną,ajednąnormalną,czyliszansakażdegozjejsynównauniknięciechorobywynosiła50procent.KsiążęLeopold
miałpecha—dosięgłagohemofiliaizmarłwwiekutrzydziestujedenlat,wykrwawiającsięnaśmierćponiegroźnymupadku.Córki
Wiktorii,księżniczkiAlicjaiBeatrycze,odziedziczywszyzmutowanygenpomatce,równieżbyłynosicielkami.Obieurodziłycórkinosicielki
isynówzhemofilią.HemofilięmiałteżwnukAlicji,carewiczAleksander,następcatronurosyjskiego,któryzpewnościąumarłbymłodo
zjejpowodu,gdybywcześniejniezamordowaligobolszewicy.
