Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WacławStankiewicz
Pojawieniesiępaństwaiprawaodbyłosięwsposóboczywistykosztem
wolnościgrupspołecznych,niezawszezodpowiedniąkorzyściądlaichbezpie-
czeństwa.„Strategiczne”wyboryobejmowałyżneformyoporuwobecwła-
dzy,emigracjenaterenywolnegodostępudozasobówiszukanierozwiązań
wzmianachstrukturwłasności.Takpowstawałyukładywłasnościgrupowej,
prywatnejipaństwowej,wzłożonościktórychmusiałcorazsilniejangażować
sięnaszhomoeligens.
Obecnieżyjemyjużwświadomości,żewłasnośćjestwiązkąrelacji,ż-
niącychsięnierazbardzoswoimicechamiinastępstwami.Jakowyraźnypunkt
ciążeniawystąpiłaidziałazasadawyłącznościwrelacjidostępudookreślonych
zasobów.Instytucjonalnyiekonomicznyhomoeligens,działającywgąszczu
regułprawa,musiuczyćsięroliposiadacza,właściciela,petenta,użytkownika
lubpoprostuuczestnika,abyzachowaćsięwsytuacjachpodchodzeniadopo-
żądanychzasobów,ichpozyskiwania,zarządzania,wykluczaniakonkurentów
iwreszciemożliwościpozbywaniasięprawwłasności.
Doinstytucjibazowychzaliczasięoczywiścieinstytucjawymiany,jako
starywzorzeczachowaniasięjednostekikolektywówpragnącychuzyskaćko-
rzyścidrogą„czegośzacoś”.Wyborydokonywanewtakichsytuacjachtłuma-
czonebyłydługopostawąhomooeconomicusiwzgodzietakżezmodelem
homoeligens.Wubiegłymwiekukrytycytegopodejściapozwolilisobiena
określeniestandarduczłowiekaekonomicznegojakokarykaturylubosobnika,
któregotrzebauznaćza„hedonistycznegosocjopatę”,dalekiegoodregułwy-
nikającychzkulturyietyki.Poszukująclepszegowzorcaskonstruowanomodel
„człowiekaodwzajemniającegosięhomoreciprocansznaczniemniej
egoistycznego,nietakbrutalnegowprocesiedokonywaniawyborówipragną-
cegoświadczeńwzajemnychwzgodziezrachunkiemekwiwalentności,ale
uwzględniającymelementyjakościowe
3.
Ogólnacharakterystykanowegomodeluhomoreciprocansobejmuje
kilkacech.Otowspółczesnasytuacjaspołecznapotrzebujejednostkigospoda-
rującejzeskłonnościądowspółdziałania(kooperacji)idzieleniasiękorzyś-
ciami,reagującejnazachowaniasłużącekooperacjidrogązachowanialubpod-
niesieniajejpoziomu.Reagujetakżenaegoizmizachowaniagapowiczów,
stosująckrokiodwetowe,niebaczącnawłasnekosztyinawetwówczas,gdy
niemożeracjonalnieoczekiwaćprzyszłychosobistychkorzyścizdecyzjiod-
wetowych.
3ZaprekursoratejkoncepcjiuznajesięamerykańskiegoekonomistęsięSamuelaBowlesa.Dopodstawowych
publikacjimożnazaliczyć:S.Bowles,H.Gintis:IsEqualityPassė?HomoReciprocansandtheFuture
ofEgalitarianPolitics.„BostonReview”Dec.1998/Jan.1999;A.Falk:HomoOeconomicusversusHomo
Reciprocans:AnsätzefűreinNeuesWurtschaftspolitischesLeitbild?WorkingPaperNo.79,2001,July.
32