Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowatłumacza
21
nymiimarzycielstwembeztreściwymczystanaminarkotycznymigranica
jestniedoprzeprowadzenia.
Jamesposzukującsprawdzianuwartościdlastanówmistycznych,docho-
dzi-zgodniezewszystkimiKościołami-downiosku,żesprawdzianem
tymsązmianyetycznewywołaneprzeztestanywjednostceprzeżywają-
cejje.Sprawdziantensprowadzasięrównieżdopodanegoprzezemnie
sprawdzianuspołecznego:dobre,pożądaneetyczniesątezmiany,których
pragnieobejmującajednostkęgromadaspołeczna.Ludziezwykli,nieświęci,
chcielibyprowadzićtakiżywot,jakprowadziświęty,aleniemogą:ichwola
zbiorowadziałanaprorokajakonakazzewnętrzny,przychodzidoniego
jakoobjawienieiprzemieniagowpożądanymkierunku.
Wynikałobyztego,żeprzezndrzwipodświadome”-jaknazywato
James-przenikałobydziałaniespołeczeństwa,kształtującjednostkiwybra-
nenawyjątkowychprzedstawicielipragnieńitęsknotspołecznych.Takja-
wiąsięprorocy,wieszcze,nsłowawcielone”ireformatorzyspołeczno-religij-
ni.I-powtarzam-głoszoneprzeznichobjawieniatylkowówczasuznane
sązaprawdę,gdysąwyrazemukrytychpragnieńtkwiącychwprzeciętnych
sercachcałegospołeczeństwa,leczniezdolnychdoprzebiciaskorupykon-
wencjonalizmówpanującychjeszcze,choćjużprzestarzałych.Przebicietej
skorupyodbywasięwłaśniewproroku,świętym,któryzkoniecznościmusi
byćjednostkąmniejlubbardziejnnienormalną”
.
Takczyinaczej,wielkązasługąJamesajestsilnezwrócenieuwagina
wartośćiznaczeniestanówpodświadomych,przezktóredochodządonas
objawienia-jakteologiamówi-nsiłwyższych”
,ajakmypowiemy-sił
społecznych,będącychwstosunkudojednostkiwłaśniesiłamiwyższymi.
Naprawdęreligianigdyniejestzjawiskiemindywidualnym:rodzisię
zpewnychpotrzebidążeńgromadzkich.Upodstawydziejowejwszystkich
wielkichreligiiznajdujemyzawszezwiązekorganicznyzjakimśszczegól-
nymdążeniemspołeczno-gospodarczymlubnarodowym.Ruchyiprądy
religijne-toprzedewszystkimruchyiprądyspołeczne.Oddzielićcałko-
wiciereligięoddążeńspołecznych-gospodarczo-klasowychlubnarodo-
wych-jestprostymniepodobieństwem.
Religiaoddzielasięwyraźnieoddążeńspołecznychdopierowówczas,
gdynazwycięskimruchuspołecznymzasiądziegrupaspecjalistówreligij-
nych-kapłanówlubświętych-którzyoddająsięzawodowoprzeżyciom
wewnętrznym,przetrawiają,uświadamiająisystematyzująteosady,przez
ruchspołecznywjednostkachnagromadzone.Tacykapłani,święcilubfi-
lozofowiezwykleprzeceniająznaczenieprzeżyćindywidualnychwpowsta-
