Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
WilliamJames,Doświadczeniareligijne
może,iżjakiśodważniejszyczytelnikibadacz,którywprzyszłościbędzie
wykładałztejmównicy,wygrzebiezpółekksięgarskichciekawszeimilsze
dokumentyniżpodaneprzezemnie.Wątpięjednak,czywiększamnogość
materiałupozwolimudotrzećbliżejdoistotyporuszonegotematu.
Dwapytania-jedno:cotosąskłonnościreligijne?-idrugie:jakie
jestichfilozoficzneznaczenie?-należąkażdedozupełnieinnejdziedziny.
Pomieszanieichnierazbywaprzyczynąwielunieporozumień.Muszęwięc
zatrzymaćsięnieconadtympunktem,zanimsięgniemydozapowiedzia-
nychdokumentówimateriałów.
Współczesnedziełaologicerozróżniajądwaporządkibadaniawsto-
sunkudojakiejśrzeczy.Popierwsze:jakajestnaturadanejrzeczy?jakona
powstała?jakijestjejustrój,pochodzenieihistoria?Ipowtóre:jakajestjej
doniosłość,znaczenieiwartość,skoroistniejewdanymmiejscu?
Odpowiedźnapytaniepierwszewypadajakosądoistnieniu(sąd
egzystencjalny).Odpowiedźnadrugiejestsądemowartości,tym,
coNiemcynazywająnWerturtheil”
,aco,jeślichcemy,nazwaćmożemysą-
demduchowym.Żadenztychsądówniemożebyćwyprowadzony
bezpośredniojedenzdrugiego.Wynikająonezróżnychpoczynańumy-
słowych,aumysłłączyikombinujejemiędzysobądopieropouprzednim
niezależnymwyprowadzeniukażdegozosobna.
Wstosunkudoreligiibardzołatworozróżnićtedwaporządkibadania.
Każdezjawiskoreligijneposiadaswedziejeidajesięwyprowadzićodna-
turalnychprzodków.To,codzisiajnazywasięwyższąkrytykąbiblijną,jest
tylkozaniedbanymprzezKościółdawniejszybadaniemBibliizestanowi-
skaegzystencjalnego.Wjakichwarunkachbiograficznychpisarzebiblijni
wnosilisweudziałydoksięgiświętej?Icorzeczywiściekażdyznichmiał
namyśli,gdyformułowałswepowiedzenia?Sątonajwidoczniejzagadnie-
niahistoryczneiniewiadomo,wjakisposóbodpowiedźnaniemogłaby
bezpośredniorozwiązaćpytanie:jakąwartośćjakoprzewodnikwżyciulub
jakoobjawieniemadlanasksięga,którejdziejedopierocopoznaliśmy?
Abyodpowiedziećnatopytanie,musimyjużzgórymiećwumyślecoś
wrodzajuogólnejteoriiotym,jakimwymogommaodpowiadaćrzeczpo-
siadającawartośćdlacelówobjawienia.Takateoriabyłabywłaśnietym,co
przedchwiląnazwałemsądemduchowym.Kombinująctenpierwotnysąd
duchowyześwieżootrzymanymsądemegzystencjalnym,możemywypro-
wadzićdrugisądduchowyodnośniedowartościBiblii.Terazzaś,jeśliby
wypadłoznaszejteoriiowartościobjawiennej(revelationvalue),żeksię-
gawartośćtęposiadającamusibyćułożonaautomatycznielubniepodług
