Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
WilliamJames,Doświadczeniareligijne
będącerzeczywiściecudamibożymiodtychdrugich,którediabełwswej
złośliwościmógłpodrabiać,czyniącwtensposóbzczłowiekareligijne-
gojeszczebardziejsynapiekieł,niżbyłonpoprzednio.Odróżnianieto
wymagałocałejprzenikliwościidoświadczenianajlepszychduszpasterzy.
Ostatecznieprzeciedochodzonodonaszegosprawdzianuempirycznego:
nPoowocachpoznacieje-niepokorzeniach”
.TraktatJonathanaEdwardsa
Ouczuciachreligijnychjesttylkopracowitymrozwinięciemtejsamejtezy.
Korzeniecnotyludzkiejsądlanasniedostępne.Żadnepozoryniemogą
byćnieomylnymidowodamiłaski.Naszepostępowaniewżyciujestnawet
dlanassamychjedynymdowodem,żerzeczywiściejesteśmychrześcijanami.
Formułującsądosobiesamym-piszeEdwards-powinniśmyposłu-
giwaćsiętymisamymidowodami,którychużyjeSędzianajwyższy,gdy
wdzieńsądnyprzednimstaniemy.NiematakiejłaskiDuchaŚwięte-
go,dlaktórejsprawdzianemnajwyższymbyłobycośinnegoniżwłasne
postępowaniedanegoczłowieka,choćbynawettymczłowiekiembył
jakiśuczonywykładowcareligii(ś).Boskośćiuduchowienienaszego
doświadczeniareligijnegomierzysięstopniemjegowydajnościwżyciu
praktycznym.
Pisarzekatoliccywyrażająsięniemniejdobitnie.Dobrepopędypozo-
stającewnaspowizjach,głosachiinnychłaskachniebiańskichsąjedynymi
oznakami,żeniewpadliśmywsidłakusiciela.Św.Teresamówi:
Gdybywidzenietakietworzyłosięrozumem,duszamiastopożytku
miałabytylkoszkodę;byłabypodobnądoczłowieka,którybychciał
zasnąć,apomimowolnieleżałrozbudzony;pragnąłbybardzosnu(ś)
ichwilamizdajemusię,żezasypia;aleniejesttosenprawdziwy,niepo-
krzepigoigłowaodtakiegosnunieodpocznie,owszem,nierazwiększe
jeszczeponimczujezniemożenie.Takbyłobywpewnejmierzeiztym
widzeniem,gdybybyłoprostymwytworemwyobraźni(ś),gdyprzeciw-
nie,widzenieprawdziwewyrazićniepodobna,jakimijąskarbamizboga-
ca,iciałunawetzdrowieisiłyprzysparza.Tęracjęiinneprzywodziłam
wodpowiedzinazarzuty(ś),żejesttosprawadiabelska(ś).Mogę
pokazaćklejnoty,któremipowizjachzostawały:wszyscy,którzymnie
znali,jasnowidzieliwielkązmianę,jakazaszławduszymojej;poświad-
czałjąmójspowiednikiwielkapodkażdymwzględemróżnicamiędzy
dawnymaobecnympostępowaniemmoimnikomuniebyłatajną,ow-
szem,zbijącąoczywistościąwszystkichuderzała.Zaczym,kiedyprzed
tymbyłamtakniecnotliwą,niepodobnamiteraz,mówiłam,daćwiarę
