Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Integralnośćniepolegananiwelacjiróżnorodnościiwielości,aleraczejna
dostrzeganiujednościwróżnorodnościiróżnorodnościwjedności.
GłównymibohateramiksiążkiJohnDewey,RichardShustermanoraz
MarkJohnson.Chociażkoncepcjapoznaniaintegralnegojestinspirowana
wnajwiększejmierzepoglądamitychtrzechmyślicieliijestopartanarekon-
strukcjiichpoglądówdotyczącychdoświadczeniaestetycznego,tojednak
zawierawsobierównieżaspekty,którychautorzycinieuwzględniali.Najej
ukształtowaniemiałyrównieżwpływpoglądyinnychflozofów(wywodzą-
cychsięczęstozinnychniżpragmatycznatradycji),takichjakMartinHeideg-
ger,FriedrichNietzsche,Hans-GeorgGadamer,PaulRicoeur,MichelFoucault,
PierreHadot,RichardRorty,GianniVattimo,MauriceMerleau-Ponty,Arnold
Berleant,WolfgangWelschiinnych.Mojezainteresowaniamiędzyinnymife-
nomenologiąihermeneutykąjednymizważnychczynników,któresprawia-
ją,żewwielupunktachdystansujęsięwobecpragmatyzmu.Koncepcjapozna-
niaintegralnegowyłaniasięzmojegoambiwalentnegostosunkudotradycji
pragmatycznej.Zjednejstronywielejejzawdzięczaiwieletreścizniejinkor-
poruje,azdrugiej-wwieluaspektachmawobecniejcharakterpolemiczny.
Przedewszystkimkoncepcjapoznaniaintegralnegoniedajesięwpisaćwprag-
matycznyinstrumentalizm,któregoorędownikiembyłDewey.Uważam,żera-
dykalny,pragmatycznyinstrumentalizmkłócisięzestetycznością.Wksiążce
wskazujęnato,żeDeweyowskiedoświadczenieestetycznebędącepodstawą
poznaniaintegralnego,jakirównieżsamopoznanieintegralneiinnedoświad-
czeniaintegralne,niemogąbyćpotraktowanejakotylkoiwyłącznieśrodkido
innychcelów.Wtrakciemoichrozważaństaramsięjasnoakcentowaćzarówno
punktyzbieżnepomiędzykoncepcjąpoznaniaintegralnegoitradycjąpragma-
tyczną,jakipunkty,wktórychobieperspektywysięrozchodzą.
Wksiążceposzukujęodpowiedzinanastępującepytania:jakiewarun-
kimuszązostaćspełnione,abypoznaniezbliżyłosiędosztuki,czylistało
sięintegralne?Dlaczegowartopraktykowaćikultywowaćtegorodzajupo-
znanie?Jakąrolęwpoznaniupełniąkomponentyestetyczne,czylizmysły,
uczucia,wyobraźnia,intuicja,myślenieestetyczne?Najakimrodzajudo-
świadczeniapowinnoopieraćsiępoznanieintegralnewzwiązkuzewspół-
czesnymiprocesamiestetyzacji,dotykającymirównieżnaukiiflozofi?Po-
znanieintegralne(zawierającewsobiekomponentyestetyczne)odróżniam
odpoznanianiepełnego(zogniskowanegogłównienarozumie).Dewey
piszezarównooroli,jakąpełnipoznaniewdoświadczeniuestetycznym,
jakioroli,jakąpełnidoświadczenieestetycznewpoznaniu2.Wksiążcesku-
2WedługDeweyawiedzajestinstrumentalnadladoświadczenia:flInstrumentalnośćwie-
dzypoleganatym,żeprzezkontrolę,jakąsprawujenaddziałaniem,przyczyniasiędowzboga-
ceniabezpośredniegodoświadczenia”.Tamże,s.355.
8
AdamMickiewiczUniversityPress©2022