Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Częśćpierwsza.„Miasto–teatr”
SkrótTRzWzostałzastosowanyprzezMieczysławaRulikowskiego,autoraopra-
cowaniaTeatrwarszawskiodczasówOsińskiego1825-1915,wydanegowroku1938,
copozwalastwierdzić,żejeszczewlatachtrzydziestychXXwieku,czyliprawie
ćwierćwiekuporozwiązaniuteatrów,skrótWTRniebyłwpowszechnymużyciu4.
Zwszystkichprzebadanychmateriałówprasowychorazdokumentówpochodzą-
cychzlat1868-1880wynika,żenaokreśleniewjęzykupolskimtejinstytucjiuży-
wanonazwy-TeatryWarszawskie.
Przymiotniknrządowy”występowałnajczęściejprzypełnejnazwieDyrekcji-
nDyrekcjaRządowaTeatrówWarszawskich”
,przyopisieteatrów-nteatryrządowe”
-alewtedy,gdychcianojeodróżnićodteatrówprywatnych,np.wprzewodnikach
turystycznych5.Dlapubliczności,dlaartystów,iconajważniejsze,woficjalnychdo-
kumentachteatralnychbyłytozawszeTeatryWarszawskie.AfiszewydawałanDru-
karniaTeatrówWarszawskich”
,aktorzy,podpisującsięnazdjęciachlubksiążkach,
używaliskrótuADTW
,czyli-artystadramatycznyteatrówwarszawskich,takrów-
nieżadresowanodonichlisty6.Wroku1871ukazałsięrodzajrocznikateatralnego
pt.PamiętnikTeatrówWarszawskich,sporządzonyprzezSekretarzaDyrekcjiRzą-
dowejTeatrówWarszawskichStanisławaGoślickiego,wydanynakłademDrukarni
TeatrówWarszawskich.Starającsięjaknajlepiejzrozumiećopisywaneczasyiteatr,
świadomierezygnujęzeskrótuWTR,wracającdonazwy-TeatryWarszawskie.
WciążodmienianyprzezwszystkieprzypadkiprzymiotniknWarszawskie”-
takjednoznacznieobecnywnazwieinstytucji,zwróciłmojąuwagęnaspecyficzną
symbiozęmiastaWarszawyirozwijającegosięwjegoobrębieteatru.WWarszawie
powstałpierwszypolskipublicznyteatrzawodowy,awięctowarszawianiepierwsi
przeczytaliafisz,kupilibiletyioklaskaminagrodzilipierwszychpolskichaktorów.
Bylipierwsząpublicznościązawodowegoteatru.Instytucjawpisałasięnatrwałe
wkrajobrazmiasta-jejdziejeilosymieszkańcówwzajemnienasiebiewpływały,
niezależnieodtego,podjakąnazwąiwjakimbudynkufunkcjonowała,czyjakoTe-
atrNarodowynaplacuKrasińskich,czypóźniejjakoTeatrWielkinaplacuTeatral-
nym.okazałygmachTeatruWielkiegostałsięnieodłącznymelementemmiasta.
nNiepodobnasobiewyobrazićstolicypozbawionejtegogmachu,takjakniepojęte
byłobypozbawieniejejkolumnyZygmuntaIIInaplacuZamkowym”-pisałznaw-
caWarszawyPiotrBiegański7.
Myślę,żeniemożnazrozumiećfunkcjonowaniateatrubez-chociażbypróby-
poznaniaizrozumieniacharakteruWarszawylat1868-1880.
4
Ciekawyprzykładnieuporządkowanegonazewnictwainstytucjimożnaodnaleźćwpierwszym
numerzenKurieraTeatralnego”zroku1902.Nastroniepiątejczasopismawidniejetytułartykułu
omawiającegodziałalnośćteatruwrokuwcześniejszym:nRok1901wteatrachwarszawskich”
,na
stroniedziewiątejpodpispodzdjęciemKonstantegoHerschelmana:nPrezesdyr.War.Teatr.Rząd.”
,
anastroniepiętnastej-nRepertuarTeatrówWarszawskich”
.Zob.nKurierTeatralny”1902nr1.
5
W
.Gomulicki,IlustrowanyprzewodnikpoWarszawie,Warszawa1880,s.129.
6
Zob.np.kopertalistuz16lutego1877roku,adresowanadoAleksandryRakiewiczowej:nWielmo-
żnaPaniAleksandraRakiewiczowa/artystkadramatycznaTeatrówWarszawskichwWarszawie”
.
nPamiętnikTeatralny”1978,z.1-2,s.83.
7
P
.Biegański,TeatrWielkiwWarszawie,Warszawa1961,s.7.
