Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dwaświaty,dwiepamięci
trakcyjnego,zamiastodniesieńdoreprezentantówposzczególnychplemion)
iczarno-białychpodziałównapostępowychbiałychczyKreoliizacofanych
Indian.Oczywiście,tenspecyficznystosunekdoIndian(aletakżewszystkich
innychpodbitychgruporazspołeczności)maswojądługąhistorię,októrej
dziśotwarciemożnadyskutowaćiktóradziękitemujestjużznana.
Prawiekażdysłyszałorzeziachkonkwistadorów,oniewolniczejpracy
wkopalniach,opolitycelatyfundystów,oaktachprawnych,którerządame-
rykańskiwielokrotnieunieważniał,oodcinaniuindiańskichdzieciodich
kultury,onadużyciachwrezerwatachiwieluinnychrównietragicznych
wydarzeniach.Niewszystkotowymierzonebyłobezpośrednioprzeciwko
Indianominiezawszecelstanowiłyeksterminacja,wyzyskczyzniszczenie
kultury.Przykładowo,odbieranieIndianomdzieciiichakulturacjamiała
pomócIndianomwasymilacjizespołeczeństwemamerykańskim.Bialina-
jeźdźcyteżniebylijedynymi,którzynękaliIndianpoprzezpodbój.Przed
podbojem,któryzapoczątkowałprzybycieKolumba,jednekulturyindiańskie
podbijałyinne(np.Inkowie–kulturyprekolumbijskie,plemięLakota–inne
plemionazWielkichRównin)iokrucieństwoodzawszetympodbojomto-
warzyszyło.Różnicapolegatylko–lubaż–naskalipodboju;poprzednim
najeźdźcomnigdynieudałosięrozprawićzmieszkańcamitychziemna
takąskalę.Należyteżzaznaczyć,żehistoriawyzyskuIndiantrwaławobu
Amerykachokołopięćsetlat,atobardzodługiokres,abyutrwalićnienawiść.
Niemalprzezcałytenczas(anapewnodokońcaXIXwieku)kulturaIndian
uważanabyłazabezwartościowąisukcesywniedbanooto,byzniknęła.
WiekdwudziestytodlaIndianwięcprzedewszystkimposzukiwanietoż-
samościipróbareaktywowaniakultury,któranaskutek„zażyłości”zkulturą
najeźdźcówuległaradykalnymprzeobrażeniom.Odrazutrzebazaznaczyć,
żemowatutajodwóchrodzajachprzeobrażeń;jedenrodzaj–zdecydowanie
negatywny–związanyzwizerunkiemIndianinawykreowanymprzezkul-
turęZachodu(Indianin„westernowy”,muzealnyiekologiczny),orazdrugi
–niekonieczniezły–wynikającyzwielowiekowejtradycjimetysażu.Chociaż
istniejepogląd,żekulturaindiańsko-metyskapoprzezsamfakt,iżodbiega
odkulturyczystoindiańskiej,jestkulturą„zanieczyszczoną”igorszą,posta-
ramsięudowodnić,żejesttokulturarówniecennaiżeobceelementymogą
wzbogacać,aodpowiedniozaadaptowanenienaruszająrdzeniaoryginalnej
kultury.Zatemtakakulturamieszanajestgodnąnastępczyniątzw.kultury
czystej.Zresztąwtymmiejscunasuwasiępytanie,czyistniejąwogólekultu-
ryczysteiczymożliwejestprzetrwaniekulturybezjejnieustannejewolucji
itransformacji.Antropolodzykulturowiodpowiadająprzecząconaobapyta-
nia,ahistoriaIndianwobuAmerykachjestniejakopotwierdzeniemtejtezy.
ErdrichiArguedasreprezentująkrajewielokulturowe;zarównoUSA,
jakiPeruzawszemusiałyustosunkowywaćsiędoswoichrdzennychmiesz-
kańców.JaktwierdziOctavioPaz2,Latynosizawszelepiejtraktowaliswoich
Indian,boodpoczątkuichmodelkolonizacjibyłinkluzywny,tzn.żena-
2LuisParkinsonZamora,WendyB.Faris,red.,MagicalRealism:Theory,History,Continuity,
DukeUniversityPress,Durham&London1995,s.534–535.
12
