Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
KrzysztofDybciak
mniejnaiwnychibardziejoczytanychprzywoływanokoncepcjegło-
szącerozpoczęcietaknowejepokirozwojuludzkości,żepozbawio-
nejwcześniejszychanalogiiiprecedensów,koncepcjedoostatnichlat
przeważającewśródhistoryków,politologówimyślicielispołecznych
Zachodu.
Naszczęściewciąguostatniegodwudziestoleciastaranosiętak-
żekultywowaćinnąkoncepcjęautonomiiliteratury,aniejedynieme-
chanicznegoruchuskierowanegoprzeciwwcześniejszemuokresowi,
adokładniejmówiąc-przeciwświatopoglądowiiformomwytworzo-
nymprzezpoprzedników.Niektórzypisarzechcielibyćsamodzielny-
mipartneramidebatypublicznej,towarzyszyćhistorii,alebezdyktatu
zzewnątrz.ZadaniebardzotrudnerównieżwIIIRzeczypospolitej,
gdziespołecznąkomunikacjęwdecydującejmierzeokreślałymechani-
zmy,instytucjeipoglądyrynkowe,ekspansywniepodporządkowujące
równieżprodukcjęorazrecepcjęartystyczną.Naniezależnośćmogli
sobiepozwolićwybitnipisarze,atakiestanowiskaujawniałysięweli-
tarnych,azarazemniszowychobiegach.Wsuwerennysposób,zgadza-
jącsięczasemnadumneosamotnienie,aktualnewydarzeniaidłuższe
procesykomentowaliGustawHerling-Grudziński,ZbigniewHerbert,
JarosławMarekRymkiewicz,corazczęściejCzesławMiłosziTadeusz
Różewicz.Dziękitymautorom-azczasemmłodszym(równieżde-
biutującymwIIIRP)-literaturaniezmarginalizowałasięostatecznie
iudowodniłaswojąniezbędnośćnietylkowżyciukorporacyjnym.
Doświadczeniedługiegożyciapozwoliłowymienionymtwórcom
dostrzecwielkąszansędlatwórczościwtowarzyszeniuprzemianom
cywilizacyjnymoniespotykanejskali.Przecieżprzejścieodtotalita-
ryzmudodemokracjitoprocesdotądwpowszechnejhistoriiniespo-
tykany,porównywalnyzkońcemstarożytnościpoupadkucesarstwa
rzymskiegoczypoczątkaminowożytnościwdobiewielkichodkryć
(nietylkogeograficznych).Po1989rokuliteraturamogłaodegraćdużą
rolę,gdyżwczasiegłębokichprzemian,azarazemwielkiegozamętu,
poszczególniludzieczująsięwyobcowaniiszukająnowychcelówży-
ciowych;podobniespołeczeństwobranewcałościjestniepewne,dąży
dosamookreślenia,chcezrozumiećprzemianytożsamościzbiorowej
napoziomieregionalnym,narodowym,europejskim,atakżeglobal-
nym.Jakbyłotopotrzebne,udowodniłapopularnośćdziełHerlinga-
-Grudzińskiego,Herberta,ks.JanaTwardowskiego,Rymkiewicza,