Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
KrzysztofDybciak
turą,zachodniatelewizjaniedocierała,aradio-zagłuszane,zagranicę
trudnobyłowyjechać,sferarozrywkiiobrazkowejinformacjiuboga.
Terazwszystkojestinaczej...
Napewnownaszychczasachniezaszłatakgłębokaprzemianaję-
zykaartystycznegoiświadomościestetycznejjakta,dokonanadzięki
awangardompoetyckimorazpóźniejszymeksperymentomwprozie
idramacie,np.Witkacego,Schulza,Gombrowicza.Najbardziejzabra-
kłowłaśniesamodzielnościwprzetwarzaniuimpulsówzewnętrznych,
zabrakłooryginalnościwskaliuniwersalnejczychoćbyeuropejskiej,
awięctego,czegodokonalikrakowscyawangardyściorazwspomniani
prozaicy.Niedawneupowszechnieniepoglądówpostmodernistycznych
byłotylkospóźnionąrecepcjązjawiskpojawiającychsięwzachodniej
kulturzeodlatsześćdziesiątychXXwieku.
Powyższakonstatacja,chybaoczywista,niejestsądemwartościu-
jącymibardzotrudnobyłobyprzejśćwtejmateriiodzdańopisowych
dooceniających.Zupełnieinnebyłysytuacjecałejsztukieuroamery-
kańskiejwtedyiteraz.Latadwudzieste,anawettrzydzieste,toszczy-
towyokresrozwojuliteraturynowoczesnej(dziścorazczęściejmówi
sięnmodernistycznej”)zjejambicjamipoznawczymi,ideowymi,od-
krywczościąaksjologicznąienergiąformotwórczą.Wdrugiejpoło-
wieXXwiekuzaczęłosiętowyczerpywać.Byćmożeskończyłysię
możliwościwytwarzanianowychjęzykówkomunikacjiartystycznej.
Przecieżpowstałyrozmaitetypyrealizmów,ajednocześnieliczneod-
mianyfantastyki(naukowej,historycznej,politycznejitd.),słyszeliśmy
zabawno-groźnebełkotaniedadaistóworazdostojnemówienieklasy-
ków,poznaliśmydziękinadrealistomwewnętrzneświatyjednostki,ale
takżekonkretnośćludziimaterialnejrzeczywistościdziękiniezmie-
rzonymzbioromtekstówliteraturyfaktu.Pojawiłosięwielesposobów
artykulacjipostawateistycznych,aleteżdużomodelipiśmiennictwa
religijnego...Przyocenachobudwudziestolecitrzebabraćpoduwagę
oweprzemianyozasięguplanetarnym.
Dodamnaprawachdygresji,żebyćmożezbytłatwogodzimysię
obecnienaminimalizmpoznawczyiaksjologiczny.Nadalpojawiają
sięrzeczynaniebieiziemi,ojakichnieśniłosięfilozofomiartystom
znajwiększąwyobraźnią.
Zbrakumiejscawtymszkicujedyniezasygnalizujęzagadnienie
ewentualnejparalelidynamikiprocesuhistorycznoliterackiegowobu
