Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Celewpolitycezagranicznej
9
terazzjęzykapolitykiUSA(tamzapożyczonywcześniejzFrancjiiAnglii).Rodzące
sięnacjonalizmysprzyjałyzastępowaniunimpojęcianracjastanu”istałsięoncha-
rakterystycznydlaStanówZjednoczonychAmeryki3,odniedawnazaśpowszech-
ny-iwpolityce,iwliteraturzeprzedmiotu4;pojawiasięteżwpolskimdyskursie
politycznym,aczkolwiekwpolskiejtradycjinracjastanu”trwanadal,choćbywa
konceptualizowanawkategoriachinteresu5.
Trzebaodróżnićdoktrynalnąformułęracjistanu(czyinteresównarodowych)
odtreścikonkretnejracjistanuwpaństwiepodokreślonymirządami.Formuła
racjistanuzawierapodstawowekierunki(rodzajecelów)politykipaństwa.Nato-
miastkonkretyzacjarealizacjitychkierunkówjesttreściąokreślonejracjistanu
albookreślonegozestawuinteresównarodowychwdanymokresie(ustrój,poli-
tycznyskładnaczelnychorganówwładzy,programpartiirządzącejitd.).Przykład:
nieustannezapewnianieegzystencjalnegobezpieczeństwapaństwajestniene-
gocjowalnym,stałymkierunkiem(rodzajemcelu)wjegopolityceiwspółtworzy
formułęracjistanu.Wymagajednakkonkretyzacji,określenia(planowania)celów
Warszawa2015,s.126-142,223-224;idem,AsketchofKrzysztofSkubiszewski’sviewoftheconcept
ofraisond’état,w:J.Crawfordetal.,Professor,Minister,Judge-KrzysztofSkubiszewski1926-2010,
ScholarPublishingHouse,Warsaw2015,s.44-49;idem,Racjastanu-cototakiego?,nZdanie”2017,
nr1-2(172-173),s.122;idem,Racjastanumaracjębytu,w:E.Mreńca(red.),Integracja-prawo-
rządność-politykazagraniczna-wyzwaniadlaPolskiwspółczesnej,WydawnictwoUniwersytetu
Łódzkiego,Łódź[wdruku].Zob.teżA.Rzegocki,Racjastanuapolskatradycjamyśleniaopolityce,
OśrodekMyśliPolitycznej,Kraków2008,zwł.s.336-340;K.Szczerski,Polskajakoastrefl,czylico
jestpolskąracjąstanuwUniiEuropejskiej?,tekstwystąpieniawygłoszonegopodczasKongresunPol-
ska-wielkiprojekt”,Warszawa,7maja2011r.-kserokopiawydrukukomputerowego.
3Dawniejwierzono,żeinteresy(zysk!)osłabiąemocje(wojna!).Zob.C.A.Beard,G.H.Smith,
TheIdeaoftheNationalInterest.AnAnalyticalStudyinAmericanForeignPolicy,Macmillan,NewYork
1934-zob.komentarzdotejpionierskiejpracy:S.Burchill,TheNationalInterestinInternationalRe-
lationsTheory,PalgraveMacmillan,NewYork2005,s.9-24(takżeodniesieniadonracjistanu”-wtej
pracyoninteresienarodowym”);R.Thakur,Abalanceofinterests,w:A.F.Cooper,J.Heine,R.Tha-
kur(red.),TheOxfordHandbookofModernDiplomacy,OxfordUniversityPress,Oxford2013,s.84.
Zob.dwaurzędoweraportydefiniującekategorieinteresówUSA,wtymkategorięinteresówżywot-
nych-AReportformtheCommissiononAmerica’sNationalInterests,WashingtomDC1996;AReport
fromtheCommissiononAmerica’sNationalInterests,WashingtonDC2000.Szerzejointeresachpisze
F.Kratochwil,Onthenotionof„interests”ininternationalrelations,nInternationalOrganization”1982,
nr1,s.1-30;Ch.Hillomawiapojęciennarodowyinteres”,zwracającuwagęnaliteraturęprzedmiotu
iograniczeniatejkategoriianalitycznej-TheNationalInterestinQuestion:ForeignPolicyinMulticul-
turalSocieties,OxfordUniversityPress,Oxford2013,zwł.s.4-8.Próbęklasyfikacjitypówinteresów
podjął,prawdopodobniejakopierwszy,GeorgeModelskiwnieopublikowanejpracydoktorskiej,obro-
nionejnaUniversityofLondonw1954r.,nATheoreticalAnalysisoftheFormationofForeignPolicy”,
następnieniecozmienionejiprzetworzonejwksiążkęATheoryofForeignPolicy,nPrincetonStudies
inWorldPolitics”,nr2,FrederickA.PraegerPublisher,NewYork1962,s.69-71,odróżniającjed-
nakodtychninteresów”kategorięninteresnarodowy”,którejnniedasięjasnozdefiniować”(s.70-71).
Terminninteres”(wwielojęzycznejliteraturzeprzedmiotu)odnosisięzwykledointeresugrupowego.
Zob.J.Wiatr,Polskiinteresnarodowy:refleksjeohistoriiiwspółczesności,WydawnictwoInstytutu
FilozofiiiSocjologiiPAN,Warszawa2012;P.Grudziński,Państwointeligentne.Polskawposzukiwaniu
międzynarodowejroli,WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń2008,zwł.s.126-179.
4Istniejem.in.opinia,żeodkoncepcjiinteresunarodowegolepszajestkoncepcjarównowagiin-
teresów-R.Thakur,Abalanceofinterests,op.cit.
5K.Skubiszewskiwyjaśniałurzędowoznaczenieterminunracjastanu”,posługującsięprzytym
terminemninteres”-zob.R.Stemplowski,Oprowadzeniu...,op.cit.,s.408-409.
