Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Współczesnebadanianaddyskursem–wielośćścieżek,wielośćkoncepcjił
cjonalnej.Francuskateoriadyskursuoferujewięc,moimzdaniem,zbyt
wąskikontekstpoznawczy,wykazujeteżpunktywspólnezinnymipara-
dygmatami,dlategoniewydajesięażtakatrakcyjnapoznawczo.
Przybliżająckoncepcjędyskursuwyrosłąnagrunciefrancuskim,nie
sposóbniewspomniećoteoriidyskursuwypracowanejprzezMichela
Foucaulta,zasprawąktórego–jakpiszePawełŚpiewak(2002:18)–sło-
wodyskursstałosięwewspółczesnejhumanistycemodneipowszechne.
KoncepcjadyskursurozwijanawpracachFoucaultapodlegałazmianom.
Wtzw.okresiearcheologicznymposzukujeonodpowiedzinapytanie,
dlaczegoposzczególnetekstypowstaływdanymmiejscuiczasie,awięc
wtaki,anieinnysposóbzostaływygenerowanewokreślonychwarun-
kachiprzypomocyokreślonychreguł(Foucault,2002a:50–51,76).
Przedmiotemjegozainteresowaniasąsystemywiedzynaukowejtworzo-
newepoceklasycznejiregułyformacyjneodpowiadającezastruktury
poszczególnychdyskursów.Natomiastwpismachgenealogicznychana-
lizujewładzę,podmiotowośćikompleksywładzy/wiedzy.Celembadań
jestto,cozostałowykluczonezdyskursówzpowoduoddziaływania
władzyisystemówdominacji(Howarth,2008:83,87).
PraceMichelaFoucaultapokazująewolucjęproponowanejprzez
niegoteoriidyskursu,aleniedająjednejikonkretnejjegodefinicji.
Zawierająnatomiastrozproszonewtekścieuwagidotyczącewłaści-
wychmuparametrówiwniosków,jakienatematzjawiskspołecznych
możnasformułować,analizującdyskurs.ItakwArcheologiiwiedzy
piszeFoucault(2002a),iżDdyskurstozbiórwszystkichwypowiedzi
traktowanychjakozdarzenie,awięcdziejącychsięwokreślonejsy-
tuacjiiokolicznościach”(tamże,s.50),aletakżeDstosunkimiędzy
wypowiedziami”(tamże,s.56).Wypowiedzirozpatrywanesąwkon-
tekścieinnych,występującychprzednimilubponichnastępujących,
orazzuwaginawywołującejesytuacjeizapowiadanekonsekwencje.
WarcheologicznymprojekcieistotnejestdlaFoucaultauchwycenie
historycznychuwarunkowańistnieniawypowiedzi,atakżezależno-
ścimiędzywypowiedziamiorazmiędzywypowiedziamiazdarzenia-
mipolitycznymiispołecznymi.Wskazanieczynnikóworganizujących
dyskurspozwalanazgrupowanieichwjednostkiwyższegorzędu–
zespołydyskursywne,któremogąkonstruowaćdyskursnapodstawie
określonychreguł.Istnieniewzajemnychrelacjimiędzydyskursem
azespołamidyskursywnymiprowadziFoucaultadoważnejkonstata-
cji,iżdyskursjestuzależnionyodwspólnoty,któragotworzy(tamże,
s.52–53).Takpojmowanydyskursskładasięzczterechelementów:
przedmiotów,miejsc,zktórychpadająwypowiedzi,pojęćuwikłanych
wformowaniesiędyskursuorazmotywówiteorii,jakieznichpo-
wstają(Howarth,2008:87).Wkontekściewspółczesnychbadańnad
21
