Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Współczesnebadanianaddyskursem–wielośćścieżek,wielośćkoncepcjił
przyglądamysiękontekstowiglobalnemu.Bierzemywówczaspoduwa-
gęaspektyzwiązanezespołeczeństwemikulturą,wśródktórychwy-
mieniavanDijkstosunkispołeczne,opinieiideologie,stosunkiwładzy
(vanDijk,2001:28–29).Równieżkontekstglobalnymawkoncepcji
vanDijkacharakterpragmatycznyiodnosisiędookoliczności,wjakich
powstająwypowiedźczyaktmowy.Wynikato,jakjużwspominałam,
ztraktowaniaprzezbadaczadyskursujakozdarzeniakomunikacyjne-
goirozpatrywaniagowewszystkichwymiarach.Jednakżewykładniki
kontekstuglobalnegopróczfunkcjiregulującejprzebiegkomunikacji
zgodniezespołecznymDprzymusem”mogątakżekształtowaćdyskur-
sywnyobrazprzedmiotukomunikacji,czyli,posługującsięterminem
zaczerpniętymzkonstruktywistycznejteoriikomunikacjiMichaela
Fleischera(2008),fundowaćtzw.drugąrzeczywistość.Rozpatrywane
wtakimwymiarzeniosąistotnąnowąwartośćdlaanalizydyskursu.
Doszczegółowegoomówieniaangloamerykańskiejteoriidyskursu
powrócęjeszczewkolejnymrozdziale,powyżejprzedstawiamjedynie
podstawowezałożeniatejkonceptualizacji,umieszczającjeobokinnych
tradycjibadawczychmającychzaprzedmiotanalizędyskursu.Tymcza-
semwartokilkauwagpoświęcićnaszejrodzimejtradycji,któratakże
wnosidoteoriidyskursuważneustalenia.
Podstawybadańnaddyskursemwtradycjislawistycznejwyrasta-
jązestrukturalistycznegoparadygmatustylistykifunkcjonalnej.Polscy
lingwiściczerpiącyzorientacjifunkcjonalnejakcentująpodobieństwo
kategoriistylufunkcjonalnegoidyskursu.ZałożeniePraskiegoKoła
Lingwistycznegootym,żefunkcjęjęzykakreująokolicznościjegouży-
cia,stałosięinspiracjądopowiązaniabadańjęzykazrzeczywistością
pozajęzykowąiprzyjęciaperspektywykomunikacyjnej(Witosz,2012b:
66–67).Prażaniedefiniowalistrukturęjakokategoriępodatnąnazmia-
ny,więcdynamiczną.MimożeutrzymywalipodziałdeSaussure’ana
langueiparole,dostrzegalimożliwośćwzajemnegoprzekraczaniawy-
znaczającychjegranic–mowazanurzonajestwkontekściespołecz-
nym,normylangueaktualizująsięwjednostkowymużyciu,alesąteż
przezużytkownikówjęzykakształtowane.Odwołaniesiędospołecznej
funkcjijęzykaspowodowało,żebadaczeprzestalispoglądaćnasystem
językowyjakonacałośćsamąwsobie,azaczęliprzyglądaćsięjęzykowi
zperspektywyjegofunkcjonalności.Doprowadziłotodopowiązania
wypowiedzizkontekstemużycia,którystałsiępodstawąklasyfikacji
językówfunkcjonalnych.Tymsamymnadalszymplanieznalazłysię
środkiformalnojęzykowe.Takżeanalizafaktówjęzykowych,awzwiąz-
kuztymmetodologiasłużącaopisowiużyciajęzyka,niejegosystemu,
pokazujebliskiezwiązkizkategoriądyskursu,którakoncentrujesię
przecieżnainstytucjonalnym,społeczno-kulturowymwymiarzejęzyka.
23
