Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Częśćpierwsza:Projektbadawczyirozważaniawokółjegokontekstówł
dyskursemszczególnąuwagęwartoskierowaćprzedewszystkimnare-
fleksjeFoucaultaodnoszącesiędorelacjidyskursuiprzedmiotówdys-
kursu,którychdotycząwypowiedzi.Przedmiotysąkonstytuowanena
podstawieregułrządzącychdyskursem.Coistotne,nieodsyłająone
doznakówrzeczywistościiichpierwotnegoznaczenia,leczsąprzez
dyskursformowane,istniejąwramachdyskursu.Sączymświęcejniż
oznaczeniemrzeczy,i–jakpiszeFoucault–Dtowięcejtrzebaopisać”
(Foucault,2002a:76).RównieważnawydajesięFoucaultowskateoria
podmiotu,wmyślktórejjestonreprezentacjąpozycjiinstytucjonalnej,
zktórejsięwypowiada(Howarth,2008:89).Wymiarinstytucjonalny
jestjednymzistotniejszychparametrówdyskursu(Witosz,2012:65)
–stanowipodstawędyferencjacjiitypologiidyskursówfunkcjonują-
cychwprzestrzenispołecznej(np.dyskurskościelny,akademicki,por.
Poprawa,2012:93).
Angloamerykańskakoncepcjadyskursuwyłaniasięgłówniezopra-
cowańTeunaA.vanDijka.WPolscewyraźneinspiracjejegoujęciem
widocznesąwpracachAnnyDuszak.Holenderskiuczonydefiniu-
jedyskursjakozdarzeniejęzykowezjegofunkcjonalnymiaspektami
obejmującymicel,okolicznościaktukomunikacjiijegopodmiot.Prócz
ściślejęzykowegowymiarudyskursuobejmującegoużyciejęzykawłą-
czawzakresnowejkategoriibadawczejtakżeinterakcyjnośćiprzeka-
zywanieidei.Uwzględniawięcpragmatycznykontekstkomunikacji,ale
takżekierujeuwagęnateczynnikipozajęzykowe,jaknp.przekonania
żywioneprzezkomunikującesiępodmioty,któredecydująowyborze
środkówjęzykowychikształtująwyłaniającesięznichwyobrażenie
oświecie(vanDijk,2001:10).
Anglosaskateoria–wwielumiejscach–stoiwsprzecznościzwypra-
cowanymnagrunciepolskimujęciemkategoriitekstu,któreakcentuje
obecnośćczynnikówpragmatycznychzarównowprocesiejegotworze-
nia,jakiinterpretacji(por.Witosz,2007).Jednakżeinterpretacyjnie
nośnejestspoglądanienapowiązaniamiędzydziałaniamikomunika-
cyjnymiasytuacjąspołecznąproponowaneprzezvanDijka.Jakzauwa-
żaholenderskibadacz,dlawytwarzaniaiodbieraniadyskursuznaczące
sądwarodzajekontekstu.Pierwszyznich,nazwanyprzezuczonegolo-
kalnym,tworząparametry,takiejak:czas,miejsce,okoliczności,uczest-
nicyiichrolekomunikacyjneispołeczne,intencje,cele.Rozpatrujemy
jewramachpragmatycznegopodejściadojęzyka,przyobecnymstanie
badańniestanowiąwięcmetodologicznegonovum.Gdychcemyjednak
ukazaćspołecznywymiardyskursu,atakżewtedy,gdykomunikowa-
nietraktujemyjakodziałaniekonstytuującesposóbpostępowaniaipro-
ceduryorganizacyjneczyinstytucjonalnebądźgdykomunikującesię
podmiotytoprzedstawicielespołecznychkategorii,grupczyinstytucji,
