Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Dyzartriawmózgowymporażeniudziecięcym…
wpostacibrakumożliwościrealizacyjnych,albowniewłaściwejrealizacjifonemów
izaburzonejrealizacjiniemalwszystkichprozodycznychkomponentówciągufonicz-
nego(rytmu,natężeniadźwięków,tempamówienia,intonacji,akcentowaniaitp.)”.
Rozbieżnościstanowiskzaznaczająsiętakżewkwestietologiidyzartrii.Oile
zgodniewskazujesię,jakoprzyczynyzaburzeńdyzartrycznych,uszkodzeniaidys-
funkcjewobrębiestrukturukładunerwowegoodpowiedzialnychzaruchowy
aspektmowy,toniemajednomyślnościodnośniedoszczegółówichlokalizacji.
Różnicepoglądówdotyczągłównieuszkodzeńkorowychośrodkówruchowych
niektórzyautorzy[np.Styczek1980]uznająjezapodłożejednegozrodzajówdyz-
artrii(korowej),inni[np.Lewandowski,Tarkowski1989]uważają,żeuszkodzenia
tychobszarówtypowedlaafazjimotorycznej,zaburzająbowiemfunkcjępro-
gramującą,aniewykonawczą.Kontrowersjiniebudzilokalizacjauszkodzeńwob-
rębieukładupozapiramidowego,móżdżku,szlakówpiramidowo-jądrowych,jąder
nerwówczaszkowych,ruchowychnerwówobwodowychzaopatrującychmięśnie
aparatumowy.Wniektórychujęciachdefinicyjnychwuwarunkowaniachdyz-
artriipodawanetakżeuszkodzeniamięśniaparatumowy13i
Kolejnakwestadotyczywyodrębnienia2postacizaburzenia:dyzartriiianar-
trii14[np.Styczek1980;Grabias2000]albotylkojednej:dyzartrii[np.Lewandow-
ski,Tarkowski1989].Wpierwszymprzypadkuwskazaneterminyróżnicowaćmają
głębokośćtrudnościwmówieniuanartriaoznaczawówczasmaksymalnenasile-
nieobjawów(najczęściejokreślanewliteraturzejakobrakmożliwościwytwarza-
niadźwiękówmowylubmowaskrajnieniezrozumiała),adyzartriamniejszy(niż
wanartrii)ichpoziom.Mojestanowiskowtejsprawiejestzbieżnezestanowi-
skiemAndrzejaLewandowskiegoiZbigniewaTarkowskiegouważam,żezarówno
zewzględunabrakprecyzyjnychkryteriówpozwalającychnaodgraniczeniedyzar-
triiodanartrii,jakiniejednoznacznepojmowanieprzezspecjalistówsamejanartrii,
lepiejjestposługiwaćsięwrozpoznaniulogopedycznymterminemdyzartria15i
13
AntoniPrusiński[2005,s.154]definiujedyzartrięjakoHnieprawidłowościmowypowsta-
jącenaskutekupośledzeniaczynnościsamegoaparatuwykonawczego,tj.mięśnijęzyka,podnie-
bienia,gardłaikrtani,wwynikuuszkodzeniadanychmięśnilubunerwiającychjenerwówczasz-
kowych(nerwyIX,X,XII)orazjądertychnerwów(wpniumózgu)orazwwynikuzmianwdrogach
korowo-jądrowych,układziepozapiramidowymlubmóżdżku”.Niekiedywopracowaniachmedycz-
nychprzyczynydyzartriiwskazywanebłędnie,np.HDyzartriazaburzeniaartykulacji,formu-
łowania,intonacjidźwiękuwypowiadanychsłówmożebyćwywołanamechanicznymiprzeszko-
damiwjamieustnejlubjamienosowo-gardłowej,np.ubytkamiwuzębieniu,źledobranąprotezą,
rozszczepempodniebienia[…]”[Mazuriin.(red.)1998,s.82].
14Hanartria«gr.anarthria=osłabienieczłonków»niezdolnośćruchowanarządówmowydo
wytwarzaniadźwięków”[Tokarski(red.)1972,s.32].
15
JakwynikazprzegląduliteraturyprzedmiotudokonanegoprzezJosephaR.Dufy’ego[2005],
terminemanartriaokreślasię:1)niemożnośćmówieniaspowodowanąbrakiemkontrolineuro-
mięśniowejnadmową,2)mutyzmzwiązanyzapraksjąmowy,3)dyzartrięwjejnajcięższejpostaci.