Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Dyzartriawujęciachlogopedycznychimedycznych
27
Wbadaniacheksperymentalnychidiagnostyceklinicznejwceluokreśleniana-
sileniazaburzeńdyzartrycznychstosowanebywająrozmaiteterminy,różnajest
teżliczbawyodrębnianychstopnitegozaburzenia.Wopracowaniachnaukowych
odnaleźćmożnapodziałydwustopniowe(mild/severedysarthriałagodna/cięż-
kadyzartria[Sigurdardotr,Vik2011]),trójstopniowe(light/moderate/severedys-
arthriadyzartrialekkiegostopnia,średniegoiciężkadyzartria[Otapowicziin.
2007;Sobanieciin.2008]),czterostopniowe(mild/moderate/severe/profounddys-
arthriałagodna/umiarkowana/ciężka/głębokadyzartria[Hustad2007b,2008]),
pięciostopniowe(mild/mild-moderate/moderate/moderate-severe/severedysar-
thriajakouszczegółowionawersjarozróżnieniamild/moderate/severedysarth-
riałagodna/umiarkowana/ciężkadyzartria[Murdoch,Theodors2001]),atakże
określeniaintensywnościzaburzeńdyzartrycznychopierającesięna7-,anawet
9-punktowychskalachoceny[Murdoch(red.)1998].
Proponującwramachstandaryzacjipostępowanialogopedycznego[Mirec-
ka2008b]przyjęciejednegoterminu:dyzartria(bezwyróżnianiaanartrii),defi-
niujęgowsposóbnastępujący:
DYZARTRIAtozaburzenienapoziomiewykonawczymruchowegomechani-
zmumowy,spowodowaneuszkodzeniamicentralnegolubobwodowegoukładu
nerwowego(górnegoidolnegoneuronuruchowego,układupozapiramidowego,
móżdżku),przejawiającesiędysfunkcjamiwobrębieaparatuoddechowego,fo-
nacyjnegoiartykulacyjnego,skutkującymizniekształceniamisubstancjifonicznej
wypowiedziwpłaszczyźniesegmentalnej(realizacjifonemóworazstrukturywy-
razu)isuprasegmentalnej(organizacjiprozodycznejciągufonicznegowzakresie
intonacji,akcentu,tempairytmumówieniaorazrezonansuijakościgłosu)16iZa-
Wpolskiejliteraturzemedycznejzarównosamopojęcieanartrii,jakirozróżnieniedyzartria/anar-
triawydajesięniejasnenp.Prusiński[2005,s.154]definiujeanartrięjakoHznacznenasileniedyz-
artrii,przyktórymnastępujecałkowitaniemożnośćwypowiadaniasłów”;FeliksTokarz[w:Pru-
szewicz(red.)1992],charakteryzujączaburzeniadyzartryczne,pisze:HRóżnicemiędzydyzartrią
aanartriądotycząprzedewszystkimnasileniazaburzeń.Wdyzartriimowajestjeszczezrozumia-
ła,wanartriimowastajesięskrajniebełkotliwaizupełnieniezrozumiała”[s.274],omawiajączaś
zaburzeniaafatyczne,wymieniaafazjęruchowączystą,którąutożsamiazpodkorowąafazjąru-
chową,inaczejczystąanartriąipodaje,żeHjestonaniejakoutrwalonymstanemzejściowymafazji
ruchowejBroca.[…]Czystaafazjaruchowazdarzasięwyjątkoworzadko,wskrajnejformieprze-
chodziwzupełnąanartrię”[s.271].Wtakimujęciuróżnicemiędzydyzartrią,anartriąiafazjąru-
chowązacierająsię.
16
Rozróżnieniezjawisksegmentalnychisuprasegmentalnychzaistniałowpolskiejterminologii
logopedycznejdzięki2pracomopublikowanymw1975roku,poświęconymklasyfikacjomzabu-
rzeńmowyJózefT.Kania[1982]wśródzakłóceńwymowywyodrębniłzaburzeniasegmentalne
isuprasegmentalne,aKaczmarek[1975,1977]zniekształceniasubstancjifonicznejpodzieliłna3
grupy:zniekształceniawpłaszczyźniesegmentalnej(dyslalia);wpłaszczyźniesuprasegmentalnej
(jąkanie,rynolalia,wymowabezkrtaniowców,afonia,giełkot,bradylalia,tachylalia)orazwpłasz-
czyźniesegmentalnejisuprasegmentalnej(palatolalia,mutyzm).