Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
1.Porządekibezpieczeństwopubliczneaterminpolicja
Mieszkańcymiast,bezwzględunauwarunkowaniahistoryczne,wktórych
przyszłoimżyć,uważaliwładzemiejskiezazobligowanedozapewnieniapo-
rządkuibezpieczeństwawichgranicachadministracyjnych.Wmiaręupływu
czasuoczekiwaniatebyłycorazwiększe,amożliwościokazanianiezadowole-
niazpoczynańwłodarzymiastarosły.WdrugiejpołowieXIXw.wGalicjiw
warunkachuzyskanejautonomiisłużyłytemuprzedewszystkimwyborywładz
samorządowychorazprasalokalnaikrajowa,naktórejłamachwyrażanoopinie
odziałaniachwładz.
Wodniesieniudosprawzwiązanychzporządkiemibezpieczeństwempu-
blicznymwróżnychsferachżyciamieszkańcówmiastposługiwanosięw-
czasokreśleniempolicja,którechoćkrótkie,zakresznaczeniowymiało
ogromny.Jegoówczesnedziewiętnastowiecznerozumieniekształtowałosię
naprzełomieXVIIiXVIIIw.ByłtowEuropieZachodniejokresrozkwitu
naukisłużącejjakomodeldlakształtującegosięaparatuadministracyjnego
państwabsolutnych.Pojęciepolicjiobejmowałowtedyzarównokwestie
związanezbezpieczeństwemiporządkiempublicznym,jakiadministracją
wewnętrznąpaństwa1.
Terminpolicjawywodzisięzestarożytności.WkońcuXVw.zostałprze-
niesionyzBurgundiinaterenRzeszy,gdziezaczętogopowszechnieużywać
wsłownictwiejejkancelariiwznaczeniuogólnegoporządkuwewnętrznego
państwalubadministracjipaństwowej.WXVIw.humaniściwposzukiwaniu
naukowegoźródłosłowutegopojęciasięgnęlidostarożytnościdogreckiejpoli-
teiaiłacińskiejpolitia,któreoznaczałycałośćustrojupaństwowego.WXVII
iXVIIIw.wpodobny,azatemrozszerzonysposóbzaczętorozumiećtakżenie-
mieckąpolicję.
Początkowopolicjabyłaczęściądoktrynykameralistycznej,któraoprócz
administracjiobejmowałatakżefinansepaństwaorazekonomiępolityczną.Do
jejwyodrębnieniaprzyczynilisięgłówniedwajniemieccypisarze-Johann
HeinrichvonJustiiJosephvonSonnenfels.PoglądyJustiegoewoluowały,by
ostateczniedojśćdocałkowitegooddzieleniapolicjiodinnychdziedzinpolityki.
Policjawjegorozumieniutonaukaowewnętrznejkonstrukcjipaństwaukształ-
1Rozważaniadotyczącegenezyiznaczeniaterminupolicjaza:J.Malec,Uźródełpolskiej
naukipolicjiwXVIIIwieku,„KrakowskieStudiaPrawnicze”,R.20:1987,s.159-172.
9