Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
miejscowośćBiała,analewym-Bielsko,przeddługiczasstanowiłagranicę
pomiędzykrainamigeograficznymiMałopolskąiŚląskiem,atakżegranicę
państwową.PouzyskaniuprzezGalicjęw1869r.autonomiiniemieccymiesz-
kańcyBiałejpodejmowalipróbyoderwaniamiastaodGalicjiiwłączeniago
doŚląskaaustriackiego(petycjewtejsprawiewysłalidoWiedniawlatach
1872oraz1916-1917),abywtensposóbzyskaćprzewagęnadludnościąpol-
ską.Oichmocnejpozycjiświadczyłowprowadzeniejęzykaniemieckiego
jakourzędowego,niemieckienazwyulic,rozbudowaniemieckiegoszkolnic-
twa.Rozwojowigospodarczemumiastanadawałotonsukiennictwo.Biała
ustępowałarangąBielsku,szczególniewzakresiepotencjałuwytwórczego,
wielkomiejskiegowygląduorazpoziomuszkolnictwa,alerazemznimstano-
wiłaznaczącyośrodekprodukcjiihandlu,liczącysięwtejczęściEuropy.
WXIXw.rękodzielnictwozaczęławypieraćprodukcjafabryczna.Postępują-
caindustrializacjasprawiła,żemodernizacjainfrastrukturymiastadokonała
sięowielewcześniejaniżeliwinnychmiastach,wzwiązkuzczymproblemy
wzarządzaniumiastemtakżebyłyinne10.Dlategoteżprzykładtegomiasta
przywoływanyjestwniniejszejpracysporadycznie.Postulatemnaprzyszłość
byłobyprzedstawieniejegodziejówwpostaciodrębnegoopracowania.
Zakresrzeczowywynikaz§23ustawyz13marca1889r.,którybyłjuż
cytowanywprzypisie4.Paragraftenprecyzowałzakreszadańwłasnychgminy,
azniegozkoleiwyodrębnionodziedzinydotycząceporządkuibezpieczeństwa
publicznego.Zatakieuznanezostałynastępującesprawy(wedługkolejnościich
uwzględnieniawustawie):bezpieczeństwoosóbimienia,zakładanieiutrzyma-
niedróglądowychiwodnychorazzapewnieniebezpieczeństwaichużytkowni-
kom,ochronawłasnościpolowej,organizacjawymianyhandlowejoraztroska
ojakośćsprzedawanychproduktówżywnościowych,ochronazdrowia,nadzór
nadczeladziąiwyrobnikamioraznadrelacjamiłączącymipracodawcówipra-
cowników,czuwanienadobyczajamipublicznymi,egzekwowaniebądźustana-
wianieiegzekwowanieprzepisówwzakresiebezpieczeństwapożarowego
ibudowlanego,zapewnienielokaliszkołomiprzestrzeganiewnichnormsani-
tarnych,pośredniczeniemiędzyskłóconymistronami.
Gminywróżnymstopniurealizowaływymienionepunkty.Oileniektóre
znichstanowiłyistotędziałaniawładzmiejskichipraktycznienieschodziły
zporządkuobradradmiejskich,innepojawiałysiętamodczasudoczasualbo
tylkowyjątkowo.Takbyłonaprzykładzdziałalnościąmężówzaufaniaoraz
gminnychurzędówrozjemczych,któretoinstytucjemiałyułatwiaćzawieranie
porozumieńbezkoniecznościodwoływaniasiędosądów11.
10J.Polak,PrzewodnikpoBielsku-Białej,Bielsko-Biała2004,s.26-32.
11Współudziałgminwsprawachsądowychwyrażałsiępoprzezdziałalnośćgminnychurzę-
dówrozjemczychwoparciuopaństwowąustawęz21września1869r.ogminnychurzędach
14