Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MariaJędrychowska:Jakratowaćsłowo...
35
—Ktojest"panemsłów”?
—Jak"zmusićjednosłowo,żebytyleznaczyło”?
—Kiedysłowo"jestpodobnedowalizki”?
Każdemuztychpytańtowarzysząkolejnoćwiczeniapozwalające,po
pierwsze,zauważyćzjawiskosynonimii(auto—samochód,zwrotka—
strofa,ładna—śliczna—piękna),awzwiązkuztymkoniecznośćdoko-
nywaniawyborusłówprzezczłowieka,któryjestichpanem.Podrugie,
odkryćzjawiskohomonimiczności(np.dom,zamek,naciągać,lipa,
szczeniak)wsłowach,któreniejakoznaturysąwieloznaczne,dlatego
wymagająsąsiedztwainnychsłów,bywiadomobyło,ocochodzi.Potrze-
ciewreszcie,dostrzegaćobecnośćwjęzykuwyrazówzłożonych(złożenia,
zrosty,np.:grzybobranie,łamigłówka,Białystok,noworoczny,prawdo-
mówny).
Centralnypunktanalizymadotyczyćjednakprzezabawnegopoematu
Dżabbersmok(teżsłowo-walizka:SmokDżabber),koniecznieodczytane-
gogłośno,nawetkilkakrotnie:
Byłosmaszno,ajaszmijesmukwijne
Świdrokrętnienazegwnikuwężały,
Peliczaplestałysmutcholijne
Izbłąkinierykoświstąkały.
Chodzioto,żeregularnatonicznośćirymy(abab)rzeczywiścieupo-
dabniająutwórdopoematu.Natomiast,mimoiżniebywalepewnysiebie,
leczraczejnzwariowany",HumptyDumptypodejmujesięwyjaśniania
znaczeńużytychwnimsłów,trudnopowiedzieć,żecośoneznaczą,choć
przypominająnnormalne"słowa.Uważnaobserwacjapozwalauczniom
wskazać,żenakilkanaścieużytychtusłówtylkopięćjestrodemze
zwykłejkomunikacjijęzykowej:było,a,na,stały,i.Pozostałesązabawą
wwyrazyzłożonezinnychwyrazówlubichcząstek,sąnwalizkami".Ale
każdemuzszalonychsłów-walizekmożnazadaćznanepytania,stawiane
słowomwzdaniach:Jak?—smaszno.Kto?Co?—jaszmije.Jakie?—
smukwijne.Jak?—świdrokrętnie.Naczym?Gdzie?—nazegwniku.Co
robiły?—wężały.Kto?Co?—peliczaple.Jakie?—smutcholijne.Kto?
Co?—zbłąkinie.Corobiły?—rykoświstąkały.
Tak(lubpodobnie)opracowanytekstCarrollaprzygotowujedoewen-
tualnegoprzeprowadzenialekcyjnejsyntezyzzakresupoetyki,byzostała
zauważonaswoistośćjęzykaartystycznegonatlecodziennejkomunikacji
językowej.Tematmógłbybrzmieć:nJakpoecizmuszająsłowa,bywiele
znaczyły?".Wówczas,odwołującsiędowierszyzamieszczonychwpod-
ręczniku,dziecimogłyby,zakażdymrazemdającprzykładydostrzeżo-
negozjawiska,wskazaćm.in.tworzenienowychwyrazów,wymyślanie
3*
