Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WPROWADZENIE
materialnychiniematerialnychwartościkształtowanychprzezspołecznościitworzące
jejednostkinaprzestrzenidziejówwokreślonychwarunkachgeopolitycznych.Dotyczyto
naturalnietakżekulturyjapońskiej.
Opisaniedziejówkulturyjapońskiejniejestproste,choćzpewnościąniecoprostsze
niżnp.kulturyarabskiej,chińskiej,amerykańskiejczybrytyjskiej.Kulturata,mimocałej
swejzłożoności,mimozmian,jakiewniejnastępowały,jestbowiembardzojednorodna,
cowynikagłówniezhomogenicznościspołeczeństwa,jegoetnicznejjednolitościibraku
różnychgrupnarodowych.Natęhomogenicznośćwpłynęłytakieczynniki,jak:wyspiar-
skiepołożenieJaponii,warunkinaturalne(wtymklimatiklęskiżywiołowe)i,oczywiście,
bieghistorii.Czynnikitemajątakżefundamentalneznaczeniedlatożsamościnarodowej
Japończyków.Doinnych,równieważnych-bodającychJapończykompoczucieodrębno-
ścikulturowej-zaliczyćmożna:systemreligijno-etycznyzwiązanyzrodzimąreligiąshintō
(drogabogów/bóstw),mitboskiegopochodzeniacesarzaJaponii,ciągłośćdynastyczną
itrwałośćcesarstwa(mitwspólnegopochodzenia),stosunekczłowiekadoprzyrody,nie-
rozłącznyzwiązekmiędzyśrodowiskiemnaturalnymakulturąiwspólnotęlingwistyczną.
Systemreligijno-etyczny-czylisynkretycznyzwiązekshintōizapożyczonegobuddyzmu,
powiązanyzwartościamikonfucjańskimi-topodstawowyczynnikmodelującyjapońskie
społeczeństwo,społeczeństwokolektywneoustalonejhierarchii,przestrzegająceobowią-
zującychwnimwartościorazzasadwspółistnieniaiwspółdziałania.
Uważam,żeniebywaleważnadlakulturyjapońskiejjesttakżeumiejętnośćprzetwa-
rzaniaDobcych”wzorówidostosowywaniaichdowłasnychnormkulturowychipotrzeb.
Oczywiściezjawiskotranskulturacjiczytranskulturowości,będącewynikiemkontak-
tówmiędzykulturowych,możemyzaobserwowaćwwielukulturachnaświecie,nietylko
wjapońskiej.Wjegotrakciewmiejsceodrzuconychelementówdanejkulturypowstają
nowezjawiskakulturowe.TakdziałosięteżwJaponii,którawwynikuspotkańmiędzykul-
turowych(zChinami,państwamikoreańskimi,Portugalią,Hiszpanią,Holandią,Wielką
Brytanią,StanamiZjednoczonymietc.),doktórychdochodziłokilkakrotniewjejhistorii,
atakżewzwiązkuzglobalizacją,znasilaniemsięwymianymiędzynarodowej,zgeneralnym
Dzmniejszaniemsiꔜwiata,czerpałaiczerpiezDobcych”wzorów.Prowadziłotoiprowa-
dzidoprzewartościowańwjejwłasnejkulturze,dotworzenianowychwartościnaskutek
dostosowywaniawybranychelementówinnejkulturyczykulturdowłasnychwzorówkul-
turowych.NiejednokrotnieteżteDobce”wartościsłużyłydokonfrontacjizwartościami
tradycyjnymi,stanowiącymioodrębnościkulturowejitożsamościnarodowejJapończyków.
KilkarazywdziejachJaponiizdarzałosię,żepookresiezapożyczeńzDobcych”wzorów
iichasymilacjinastępowałetapnasyceniaiprzesytu,anastępnieichodrzuceniaipotę-
pienia,cowynikałozobawobezpieczeństwowłasnejkultury,uznawanejostatecznieza
jedynąwłaściwą.Prowadziłotodopowrotudowartościrodzimych,donasilonejobrony
starego(własnego)porządkupoprzezotwartąwalkęzobcymiwpływamilubizolowaniesię
odnich,awszystkopoto,bypotwierdzić,zachowaćiumocnićwłasnąodrębnośćkultu-
rową,atymsamymzdefiniowaćiutrwalićDcharakternarodowy”Japończyków.Próbyzde-
finiowaniawyjątkowejkulturyitożsamościnarodujapońskiegopodejmowanowielokrotnie
(główniewsytuacjachkryzysowychkraju)izróżnymnasileniem,wróżnychtekstach,które
ogólniezaliczasiędodyskursunatematkulturyJaponii(Nihonbunkaron)lubnatemat
Japończyków(Nihonjinron),oczympiszędalej.
