Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nihonbunkaron,Nihonjinron
25
urodzeniemmiejscewspołeczeństwie.Jegoutrzymaniusłużyłopięćpowinności(gorin):
poddanego/wasalawobecpana,synawobecojca,żonywobecmęża,młodszegorodzeń-
stwawobecstarszegoiprzyjaciółwobecsiebie.ChoćkonfucjanizmwywodziłsięzChin
imającwpływnajapońskąmyślpolitycznąimoralnąodVIwieku,wrósłwjejkulturę,
wdrugiejpołowieXVIIwiekupojawilisiękrytycyzbytniegozapatrzenianaChiny,awśród
nichYamagaSokō(1622-1685),któregoniektórepracezaliczanesądoreprezentatywnych
dlakodeksuetycznegosamurajówbushidó,czylidrogiwojownika(zob.rozdziałV).Choć
niewystępowałonprzeciwwartościomkonfucjańskimiustalonemujużporządkowispo-
łecznemu,uważał,żekulturajapońskanieustępujechińskiej.Twierdził,żeródTokugawa
rządzizgodniezpodstawowązasadąkonfucjańską,opierającąsięnalojalnościwasala
wobecpana(chū),aledotyczytotakżeodpowiedniegostosunkudocesarza,którymia-
nujekolejnychsiogunów.WątekcesarzawiązałYamagazwyjątkowościąJaponii.Wynikała
onazfaktu,żepanującytunieprzerwanieodseteklatcesarzesąpotomkamibóstw,które
stworzyłyJaponię.
Dotegowątkunawiązywaliteżuczenizpowstałegowówczasnurtubadawczego,
tzw.nauknarodowych(kokugaku)lubjapońskich(wagaku),abyliwśródnichm.in.:Keichfi
(1640-1701),KadaAzumamaro(1669-1736),KamoMabuchi(1697-1769),Motoori
Norinaga(1730-1801)orazHirataAtsutane(1776-1843).Piszęonichszczegółowiej
wrozdzialeV
.Prowadzilibadanianadspuściznąkulturową,shintō,literaturąklasyczną,
historiąiinstytucjaminarodowymizcesarzemwłącznie.Generalniereprezentowalidość
radykalnąpostawęwobecDobcych”,wtymtakżechińskichelementówwkulturzeJaponii,
choćteostatniebyływniejobecneoddawna,jeszczeprzedpowstaniempaństwajapoń-
skiegowVIIIwieku.Twierdzili,żewszelkiewzoryzachowań,etyczneiduchowe,Japoń-
czycypowinniczerpaćzwłasnych,tradycyjnychwartościkulturowych.Uważali,żenależy
oczyścićkulturęjapońskązDobcych”elementów,botylkodziękitemuodsłonisiępraw-
dziwaDjapońskadusza”,Yamatodamashii.
BadaczekokugakupowrócilidostudiównadDjapońskością”wpołowieXIXwieku,
kiedygraniceJaponiizostałyponownieotworzonedlaDobcych”ikiedynasiliłysiędziałania
narzeczDwyrzuceniabarbarzyńców”(jói),aleteżprzywróceniacesarzowinależnegomu
szacunku(sonnó)irealnejwładzypolatachrządówwojowników.Szczególnegoznaczenia
nabraływtymkontekścieprzemyśleniaAizawySeishisaia(1782-1863),samurajazMito,
aszczególniejegopracaShinron(1825,Nowepropozycje),wktórejzdefiniowałpojęcie
kokutai,cotłumaczęjakocharakternarodowy(zob.rozdziałVI).Podkreślałonwyjąt-
kowośćJaponii,krajuwybranegoprzezbóstwa,gdziewnieprzerwanejliniipanującesa-
rze,potomkowieboginiAmaterasu.ZawyjątkowyuznałtakżezwiązekDboskiego”
cesarzazpoddanymi.
OstatecznieDbarbarzyńców”niedałosięwypędzić-gdyżzachodniświatrozwinął
sięznaczniepodwzględemtechnicznym/technologicznymimógłzagrozićsuwerenności
Japonii-aleobalonowładzęsamurajówirestaurowanowładzęcesarza.Wtedy,pozlikwi-
dowaniudotychczasowegosystemupolitycznegoispołecznegoorazzewnętrznychzależ-
nościfeudalnych,koniecznestałosięwyrobieniewJapończykachświadomościjedności
narodowej.Dlaosiągnięciatejjednościnadalodwoływanosięgłówniedocesarza,instytu-
cjitradycyjnej,trwałejinierozerwalniezwiązanejzrodzimymsintoizmem.Ponadtoprze-
prowadzonoreformypolityczneiadministracyjnekoniecznedlascaleniakraju.Japonia,
