Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Rozumienieipoznawaniewartości
25
styczne)orazintuicjonistyczne(irracjonalistyczne).ZkoleiStanisław
Kamińskiwyróżniatutajdwamożliwestanowiska:skrajnyempiryzm,
jeśliwartościpoznajemytaksamojakzjawiskafizyczne,orazempi-
ryzmaksjologiczny,jeślinwartościpoznajesięzmysłowo-intelektualnie
wtensposób,żezpercepcjąkonkretnychjakościłączysięintelektualne
ujęcietychżejakościjakoprzedmiotulubcelunaszychaktówintencyj-
nych”.Przykłademnonkognitywizmuzkoleijestmetaetycznyemoty-
wizm.Wprzypadkuopcjisubiektywnejbędziemymielidoczynienia
zpoznaniemwartościprzedewszystkimzapomocąodtworzeniawięzi
emocjonalnejłączącejpodmiotpoznaniazwartością.Emotywizmod-
rzucamożliwośćpoznaniawartościdrogąrozumową,uznając,żenrela-
cjaemocjonalnalubwolitywnaosobydoczegośkonstytuujewartość”.35
Oznaczato,żeemocjonalneprzeżywaniewartościstanowisygnał
przyjęciajejzaswojąlubodrzucenia,zgodniezzasadą,wmyślktórej
jakakolwiekemocjonalnareakcjanawartośćwykluczaobojętnystosu-
nekpodmiotudotejżewartości.Emocjestanowiąbowiemdrogędopo-
znawania,odkrywaniaorazinternalizacjiwartości.Wynikatotakże
zfaktu,żeczynnikemocjonalnypojawiasięjakopierwszyzarówno
wprocesierozwojugatunkuludzkiego,jakiwrozwojujednostki.
Stanowiskoobiektywnenatomiastakcentujepoznanierozumowe,
jegozwolennicyuważają,żedowartościmożnadotrzećpodobniejakdo
innychelementów/przedmiotówotaczającegonasświata.Możliwejest
jednakżepołączeniestanowiskaobiektywistycznegozintuicjonizmem
–przykłademtegojestmaterialnaetykawartości.
Twórcaemocjonalnego,aleniesubiektywnego,tylkoobiektywnego
poznaniawartości(wporządkuserca,wcześniejszegoodporządkuratio),
MaxScheler,uważał,żewartościmożemypoznaćprzezdoświadczenie
emocjonalne.Wzwiązkuztymwyróżniłczteryrodzajeprzeżyćznimi
związanych:odczuwaniewartości,reakcjeemocjonalnejodpowiedzina
wartość,preferowanieistawianieniżejorazmiłośćinienawiść.Jeżeli
chodziopierwszeznich,toniemamydoczynieniazezwykłymstanem
uczuciowym,aleprzeżyciemintencjonalnym,nakierowanymnawartość
ijejjakość.Drugiezwymienionychprzeżyć,czyliodpowiedźnawartość,
niemacharakterupoznawczego,alezakłada,żetakiepoznaniejużna-
stąpiłowuczuciu,naktórymwartośćzostałaufundowana.
JakpiszeLeszekKopciuch,nSchelerowskisenspreferowaniajest
taki,żejesttoprzeżycie,wktórymjednąwartośćstawiasięponadinną
35
Ibidem.
