Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I.Wartości–ustaleniateoretyczne
Podobniejaktrudnojestzdefiniowaćsamopojęciewartości,takteż
niełatwodoszukaćsięichwzorcowejtypologizacjiihierarchizacji,które
stanowiłybypróbęuchwyceniaobiektywnegostanurzeczy.Jednakbada-
czepróbują–każdynaswójsposób,zależnieodprzyjętejteoriiwartości
–dokonaćkategoryzacjiwtejsferze.Szeregującwartości,prezentujesię
różnesposobyichpodziałuihierarchizacjiwedługprzyjętychprzezba-
daczykryteriów,mającychnaceluobjęciecałegoichspektrum,wszyst-
kiego,co,ichzdaniem,doświatawartościprzynależy.Zjednejstrony
mamywięcogólnoludzkąskłonnośćdoporządkowaniaświata,zdrugiej
zaś–potrzebęodnalezieniamiejscaprzezkażdegoznaswtymświecie,
dokonaniawyboruiprzyjęciajednychwartości,azanegowaniainnych.
2.1.Typologiewartości
Przedstawioneponiżejtypologiewartościmogą–jaktoująłKazimierz
Denek–przybieraćróżneformy:oddóbrmaterialnychpoidee,myśli,
koncepcje,postawyiprzeżyciapsychologiczne.43Prezentujętukoncep-
cjeteoretyczne,którychtwórcamisąfilozofowie,orazempiryczne,po-
wstałewwynikubadań,czasemszerokozakrojonych–socjologicznych,
psychologicznych,pedagogicznychczyjęzykoznawczych.
2.1.1.Filozoficznetypologiewartości
Napoczątkuodwołamsiędotypologiiwartościzaproponowanejprzez
DietrichavonHildebranda,którydzieliłwartościnaontyczne,jako-
ścioweorazogólnąwartośćbytu.JakpiszeLeszekKopciuch,wpierw-
szejztychgrupznalazłysięwartościnprzysługująceokreślonymtypom
przedmiotówlubstanówrzeczyzewzględunasamąichbudowęoraz
stosunekdoinnychprzedmiotów”.Jakoprzykładypodajem.in.wartość
istotyżywejiludzkąwolność.Wśródwartościjakościowychznajdują
sięmniejszegrupywartości,np.moralne,estetyczne,intelektualne
iwitalne.Ogólnawartośćbytu,jakotrzecirodzajwartości,przypada
wudzialenkażdemuprzedmiotowijakoczemuśistniejącemu”wprzeci-
wieństwienp.doprzedmiotówfikcyjnych.44
43
KazimierzDenek,Wartościiceleedukacjiszkolnej,Poznań–Toruń1994,s.22–23.
44
LeszekKopciuch,Wolnośćawartości…,op.cit.,s.101–102,105.
