Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
nienawiśćitd.Dlategonietolerancjęuważamzaasumpt,wyzwanie,którenależy
podjąćprzypomocyadekwatnychśrodków,minimalizująctymsamymprawdo-
podobieństwoprzeistoczeniasięwzagrożenie.
Przedewszystkimchciałbymzaznaczyć,żezjawiskonietolerancjiwXXIw.
niejestniczymnowym.Iniemamtutajnamyśliewolucjiobyczajowej,która
wciąguostatnichniecałych100latwsposóbdiametralnyzmieniłapostrzeganie
wielukwestii(zwłaszczanaZachodzie)wcześniejpostrzeganychjakotematy
niewygodne,wręczswoistetabu.Nietolerancjajestniejakowpisanawwachlarz
postawizachowańczłowieka,itowarzyszymuodpoczątkuistnieniagatunku
ludzkiego,odkądtylkoistniejekulturalubpewnespołeczne/plemiennenormy
iobyczajowość.Zatemhistorialudzkościjestniezwykleobfita,jeślichodziobrak
akceptacjidlaodmienności,zwłaszczawkontekścierasowym,etnicznym,
religijnymiseksualnym.BardzodobrymtegoprzykłademmożebyćXV-wieczna
Sycylia,będącaonawówczaswicekrólestwemkoronykastylijskiej.Żydzi
zamieszkującyowąwyspęodwiekówstanowililicznąmniejszośćtamtejszej
populacji.Jużwcześniejdochodziłotamdopogromów,comożeświadczyć
oantyżydowskichnastrojach,jednakżedopieroedyktzAlhambryijego
następstwazmusiłwładcędowygnaniaŻydówzSycylii.Zmusił,nie,,wreszcie
zezwolił’’,ponieważówwładcazdawałsobiesprawę,żetamtejsiŻydzistanowią
rdzeńnajbardziejużytecznychiwyspecjalizowanychzawodów:lekarzy,kupców,
aptekarzyitd.D.Landesopisujeproceswysiedleniawtensposób:,,zakazano
Żydomsprzedażymajątków,zmuszonodozapłaceniawszystkichzaległych
podatków,atakże(…)zakazanoimposiadaniabroni.(…)Handelprawiezupełnie
zanikł,domy,anawetcałedzielnicezostaływyludnione’’.6DopieropodkoniecXVII
w.doszłowtejmateriidopewnychzmian.KarolII,naonczaskrólSycylii,pod
naciskiemipresjąspołecznązaprosiłŻydównawyspęipozwoliłhandlować
(początkowowyłączniewMessynie),jednakżeniemieliprawaosiedlaćsięna
terenie
miasta,
a
dodatkowo
zmuszeni
byli
nosićnaubraniuspecjalne
oznakowaniedotycząceichprzynależnościreligijnej.Niezachęciłyichanite
działania,anipóźniejszez1728r.,dającemniejszościżydowskiejliczneprawa,
swobodyiudogodnienia(jakbudowasynagogi).Gdyw1740r.sycylijskiwładca
oficjalnieichzaprosił:,,pewnaliczbarodzinprzyjęłazaproszenie,alestałasię
obiektemprześladowańzestronypełnejuprzedzeńludności’’.7IchpobytnaSycylii
nietrwałdługo.Posiedmiulatach,zasprawąnamówczynionychprzed
duchownych,znowuzostaliwygnani.Przykładtenpokazujenietylkoto,że
nietolerancjawarunkowanauprzedzeniamikulturowymimożeprzyczynićsiędo
zubożenia,wtymprzypadkupaństwa,nietylkowsensiedorobkukulturowego,ale
równieżmiećrealnywpływnajegogospodarkę,strukturęspołecznąorazprzede
wszystkimprzyszłość–tojakbędzieprzebiegałjegorozwój.WkontekścieŻydów
inietolerancjiznimizwiązanej,wartowspomniećoPawleWłodkowicu.Ów
krakowskiuczony,pomimotego,żewswojejhierarchiiniekatolikówkategoryzuje
ichjako,,niewiernych’’(infideles),tostawiawyżejodheretykówischizmatyków,
aniekiedywprostnazywa:,,bliźnimi,których–zgodniezwymogami,,najwię-
kszegozprzykazań’’należykochać,jaksiebiesamego’’.8Wedługks.G.Rysia
6D.Landes,Bogactwoinędzanarodów.Warszawa2007,s.215.
7Ibidem.
8G.Ryś,Graniceśredniowiecznejtolerancji.PawłaWłodkowicapodejściedoŻydów.(w:)Borkowski
(red.):Tolerancjainietolerancja.Kraków2002,s.21-26.
