Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antecedencjeikulturoweuwarunkowanieedukacjiekologicznej...
53
JanKochanowskiwutworzepoetyckimpt.„Satyr,alboDzikiMąż”
(1564)ukazałżycieSatyra,istotymoralnejirozumnejmieszkańcalasu
,
którąprzeciwstawiłegoistycznymkupcom,karczującymlas.Według
Kochanowskiegowrazzlasemginąwartościmoralne,któremogłyistnieć
nałonienatury(prostota,szczerość,wzniosłośćducha,radośćzżycia
swobodnego).TadeuszBieńkowskiwyjaśnia,żesymbolikaSatyradość
długoutrzymywałasięwliteraturzestaropolskiej,byłaliterackimpro-
testemprzeciwkoniszczeniulasów53.Kochanowskizaprezentowałin-
tuicjeekologicznerównieżwefraszcept.„Nalipę”,wktórejuświadomił
życiodajnyikojącyzarazemwpływprzyrodynapsychikęczłowieka
orazwefraszcept.„Dopszczół”,wktórejukazałegzystencjęludzką
wśrodowiskunaturalnym.NatomiastSzymonSzymonowicuwiecznił
sielskieopisyprzyrody54ipochwałężyciawśródprzyrody55.
Należypodkreślić,żewepoceRenesansunatura/przyrodastałasię
obiektemkontemplacjiestetycznej,religijnej,przedmiotempoznania.
Dominowałpogląd,żeczłowieknależydonatury,aletworzydziełanie
spotykanewnaturze.Miejsceczłowiekawprzyrodziewyjaśniałrów-
nieżJędrzejŚwięcickiwopracowaniugeograficzno-historycznym
pt.„TopografiaczyliopisanieMazowsza”(1634),któregoująłjakoistotę
psychofizyczną,aśrodowiskogeograficznejakoobiektzainteresowa-
niazewzględunakorzyści(dobraglebadlauprawyroli,hodowla)
iradość/przyjemność(polowanie,pięknokrajobrazu,lasu).Święcicki
wyraziłaprobatędlapoznawaniaprawnaturyijejopanowania,dziękiroz-
wojowiogrodnictwa,zakładaniumiast,budowiemostuprzezWisłę56.
53Por.T.Bieńkowski,„Abyniewyginęłyiniespustoszały”refleksjepisarzystaro-
polskichoprzyrodzie,w:J.Babicz,W.Grębecka,Z.Wójcik(red.),Studiazdziejów
ochronyprzyrodywPolsce.PolskaAkademiaNaukInstytutHistoriiNaukiiTechni-
ki,ZakładNarodowyimieniaOssolińskichWydawnictwoPolskiejAkademiiNauk,
Wrocław,Warszawa,Kraków,Gdańsk,Łódź1985,s.24.
54Zob.Sz.Szymonowic,Podarekdziedzica,NakłademKsięgarniTeodoraPaprockiego
iS-ki,Warszawa1884,s.2.
55Sz.Szymonowic,Sielanki,NakłademMichałaDzikowskiego,Przemyśl1857,s.33.
Por.Sz.Szymonowic,Poezjewybrane(wybórP.Buchwald-Pelcowa,wstępJ.Pelc),
LudowaSpółdzielniaWydawnicza,Warszawa1973,s.5.
56Por.J.Tyszkiewicz,Człowiekaprzyrodawpismachniektórychpisarzypolskich
XVI–XVIIIw.,w:J.Babicz,W.Grębecka,Z.Wójcik(red.),Studiazdziejówochrony