Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.1.Istotaimodeledemokracji
25
Aledemokracjanniejednomaimię”.Wartoprzyjrzećsię-choćbywybiór-
czo-różnymjejwariantom.Wostatnichdziesięcioleciachnajczęściejużywasię
sformułowaniandemokracjaliberalna”,niejakosugerując,żeinnaniewchodzi
wgrę,botajestnajwyższą,oileniejedyną,postaciądemokracji.Jakprzeko-
nujeAgnieszkaHess:nDemokracjaliberalnastałasięfundamentalnymstandar-
demprawomocnościpolitycznejwepocewspółczesnej”33.Nawetjeślijestwtym
dużaprzesada,tonależyuznać,żeistniejąmocneargumentyzasplotemlibera-
lizmuidemokracji.Liberalneideały:wolności,indywidualizmu,racjonalności,
wolnejdebatywsferzepublicznej,atakże(formalnej)równościdobrzebowiem
służątemu,bymogłyrozkwitaćdemokratycznezasady:równościobywateliiich
wpływunarządzenie,jakteżrównoważeniaiwzajemnejkontroliróżnychwładz.
Naodwrót-właśniewpaństwierządzonymdemokratycznienajpełniejmogąsię
realizowaćideałyliberalne.Wtymsensiedemokracjailiberalizm-mimożeich
geneza,dziejeiistotasąmocnoodmienne-służąsobienawzajem34.
Jednakżeistniejepewnenapięciemiędzyideamiliberalnymiazasadąde-
mokratyczną,akryjesięono-paradoksalnie-wkategoriirówności,obecnej
przecieżzarównowzestawiewartościliberalnych,jakidemokratycznych.Dla
liberalizmunajważniejsząwartościąjestindywidualnawolność,ajejnieskrępo-
wanarealizacja,zwłaszczanapolugospodarczym,doprowadzarychłodonie-
równości.Zdrugiejstronynacisknarówność,zwłaszczamaterialną-cocha-
rakteryzujenp.różnesystemytotalitarne-musidoprowadzićdoograniczania
wolności.Ztegopowoduwieluautorówpiszewręczonieusuwalnymkonflikcie
tychdwuwartości,zaśsformułowaniendemokracjaliberalna”niektórzyznich
skłonnisątraktowaćjakowewnętrzniesprzeczne.Rzeczwtym,żerzeczone
napięciemiędzywolnościąarównościąstanowiproblemtylkowtedy,gdyobie
wartościsątraktowanemaksymalistycznie.Tymczasemwwarunkachrealnej
politykiniktniepowinienoczekiwaćwolnościczyrównościniczymnieograni-
czonej,bobyłabytoutopia.Faktemjestnatomiast,żetrochęinaczejrozkładają
akcentyliberalizmidemokracja,jeśliidzieorówność-dlaliberalizmuliczy
sięformalnarównośćwobecprawa(awaspekcieekonomicznymrównośćszans
nawolnymrynku),tymczasemdemokracjakultywujeideęrównościwróżnych
jejaspektach:równościwobecprawairównegowpływunawyłanianiewładz,
aletakżerównegodostępudoróżnychdóbr,wtymnp.dorzetelnejinformacji,
ochronyzdrowia,edukacji,opiekispołecznej,godziwegowypoczynkuitp.Po-
średniopotwierdzatoWojciechSokół:
Gdymowaodemokracji,niemożnazapominać,żepozapolitycznymmaonarównież
swójwymiarspołecznyiekonomiczny.Podstawowąwartościądemokracjispołecznej
jestrównośćrozumiana,wwersjiradykalnej,jakorównydlawszystkichdostępdo
33
AgnieszkaHess,dz.cyt.,s.17.
34
Zob.np.:DavidHeld,dz.cyt.,s.73-123;zob.takżeAmyGutman,dz.cyt.,s.533-535.
