Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
obrażasobie,żemożliwejeststworzeniekonstytucji,wktórejwszystkie
istotnewolnościzostałybywjakiśsposóbzgórypogodzone.Starasięraczej
doradzićprawodawcom,jakmająbyćrozwiązywanekonfliktymiędzy
owymiswobodami”
54
.
Należyzauważyć,iżliberalizmjakoideologiaewoluowałnaprzestrzeni
dekad,uwypuklającswojąwielopostaciowość.Częstoteżjestonprzytym
mylnieczyteżwąskorozumianyjedyniejakodoktrynagospodarcza.Trzeba
jednakżeprzypomnieć,żehasławolnegorynkupojawiłysiępóźniejniżidee
politycznegoliberalizmu,czyliwolnośćsumieniaczytolerancjareligijna,
bowiem-jaktwierdziJ.Szacki-„zanimodebranopaństwuprawoingero-
waniawżyciegospodarcze,zakwestionowanonajpierwjegoprawodokon-
trolowanialudzkichsumień”
55
.
Zarównoliberalizmoświeceniowy,jakiwspółczesnysąbardzozróżni-
cowanewzakresieprezentowanychpoglądów.JerzySzackitwierdziwręcz,
iżniemożnamówićoliberalizmie,leczoliberalizmach
56
.Spostrzeżenieto
szczególniebronisięwsytuacji,wktórejliberalizmosiągnąłswojenowe
stadium-neoliberalizmu.WartoituzauważyćzaEugeniąPotulicką,że
takżesamneoliberalizmniewydajesięspójny,gdyżskładasięzwieluróż-
nychideiipraktykspołecznych.Dlaautorkistanowionbowiemideologię
polityczną,ajegojedynąwykładnięstanowiąprocesyrynkowe
57
.
Trudnonieodnieśćwrażenia,żewspółcześniehasłagłoszoneprzez
oświeceniowychliberałówwydająsiębrzmiećbanalnie,atozuwaginato,
żeswojąpopularnośćzyskiwaływówczas,gdyniewszyscyobywatelebyli
równiwobecprawa.JerzySzackiujmujetonastępująco:„nietrzebajużbyć
liberałem,bymówićnaprzykładoprawachczłowiekaczyteżbronić,dajmy
nato,wolnościsłowa”
58
.Oświeceniowehasłaliberałówstałysięnośneztej
racji,żegłosilioniprzedewszystkimposzanowaniegodnościludzkiej,praw
człowieka,likwidacjędziedzicznychprzywilejów,zniesieniewszelkiego
rodzajuzniewolenia,atakżeograniczeniauprawnieńrządu,swobodęsu-
mienia,tolerancję.Liberalizmniósłobietnicęawansuspołecznegowedług
osobistychzasług,cobyłoszczególnieatrakcyjnedlaówczesnejburżuazji
59
.
Wartościtewzachodnichdemokracjachliberalnychzostaływprowadzone
wżycie.
---
---
---
---
---
-
54
Tamże,s.139.
55
J.Szacki,Historiamyślisocjologicznej…,wyd.cyt.,s.145.
56
Tamże,s.146.
57
Zob.E.Potulicka,NeoliberalnereformyedukacjiwStanachZjednoczonych…,wyd.cyt.,
atakżeinnepracetejżeautorki.
58
J.Szacki,Historiamyślisocjologicznej…,wyd.cyt.,s.145.
59
Tamże.
38
