Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Sztukauczenia.Nauczycielijegowarsztat
(parafrazowanie,komentowanie,przekładitp.),awięcwchodzenie
wwielorakierelacjeintertekstowe12.
WstosunkudopropozycjiBeaugrande’aiDresslera,którzywe
Wstępiedolingwistykitekstuwymienilisiedemcechprzysługujących
tekstowi13,wTekstologiilubelskichautorówsilniejpodkreślane
jestnacechowaniestyloweigatunkowe,aprzedewszystkimpod-
miotowość,którawstrukturalistycznychopisachjęzykazreguły
byłamarginalizowana.Właśniepodmiotowościprzypisywanajest
centralnapozycjawdefinicjitekstu—toonaimplikujekategorie
punktuwidzenia,perspektywyinterpretacyjnejiwartości.
Wedukacjiszkolnejmianemtekstuokreślasięzarównojed-
nokodowykomunikatwerbalny,komunikatniewerbalny(obraz,
dziełomuzyczne),jakteżwielokodowyprzekazmultimedialny.Na
lekcjachjęzykapolskiegouprzywilejowanemiejscemaniewątpliwie
tekstwerbalny—mówionyipisany,któryłączywcałośćwszystkie
poziomystrukturyjęzykaipodporządkowujejeglobalnemucelowi
komunikacyjnemu:flNapoziomietekstudochodzidofunkcjonalne-
gopołączeniawszystkichelementówjęzykowych,głosekiśrodków
prozodycznych,elementówmorfemowych,słowotwórczychiflek-
syjnych,składniowych,leksykalnychisemantycznych;wszystkie
oneznajdująswojemiejscewramachokreślonychprzeztemat,
konwencjegatunkoweiintencjepodmiotumówiącego”14.Jednakże:
flniewystarczyznaćzasadyodmianywyrazów,tworzeniaskrótów
izłożeń,anawetregułyłączeniasłówwgrupyizdania,bybudować
poprawne,funkcjonalneteksty.Trzebajeszczeznaćiumiećstoso-
waćzasadydotycząceadresowaniawypowiedzi,konstruowania
12
J.Bartmiński,S.Niebrzegowska-Bartmińska:Tekstologia.Warszawa
2009,s.48—49.
13
Sąto:1)spójnośćpowierzchniowa(tzw.kohezja,zang.cohesionIspoi-
stość’),tj.powiązaniewyrazówzgodniezregułamigramatycznymi;2)spójność
pojęciowa(tzw.koherencja,zang.coherenceIłączność;związeklogiczny,konse-
kwencja’);3)intencjonalność,tj.nastawienieautorazwiązanezjegozamierze-
niamikomunikacyjnymi;4)akceptowalność(flakceptabilność”),tj.nastawienie
odbiorcynaodbiórtekstuposiadającegoznaczenie;5)informatywność,tj.
przynoszenieinformacjinowej(oróżnymstopniunowości);6)sytuacyjność,
dziękiktórejtekstjestflodpowiedni”dosytuacji,wjakiejwystępuje;7)inter-
tekstowość,którapoleganauzależnieniudanegotekstuodznajomościinnych
tekstów.Por.A.R.deBeaUgrande,W.U.Dressler:Wstępdolingwistykitekstu…,
s.20—30.
14
J.Bartmiński:Pytaniaoprzedmiotjęzykoznawstwa.Pojęciajęzykowegoobrazu
świataitekstuwperspektywiepolonistykiintegralnej.W:Polonistykawprzebudowie.
Literaturoznawstwo—wiedzaojęzyku—wiedzaokulturze—edukacja.T.1.Red.
M.Czermińskaiin.Kraków2005,s.46.Przedruktegotekstuzob.:flPostscrip-
tumPolonistyczne”2004—2005,nr48—49,s.14—125.
