Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
S.Niebrzegowska-Bartmińska:Tekstocentryzmakwestiepodmiotowości…
jejpoczątkuikońca,rozwijaniatematu,nawiązańspójnościowych,
segmentacjiikompozycjiitd.Dlategotekstologiawymagapodej-
ściauwzględniającegozarównowiedzęikompetencjęgramatyczną
(zwłączeniemflgramatykitekstu”),jakteżkompetencjękomu-
nikacyjnąikulturową,czylipraktycznąwiedzęogatunkowych
wzorcachbudowaniatekstówiozasadachich(tekstów)użycia
wokreślonychsytuacjach”15.
Tekstotwieradostępdorzeczywistości,októrejmówi,którą
opisujeiwefekcieinterpretuje16.Przywołujeobrazświataokreślonej
wspólnotyjęzykowo-kulturowejikomunikacyjnejizarazemmo-
dyfikujego,prezentujewizjępodmiotową,odpowiadającąintencji
autora—poety,pisarza17.Upodłożaobrazu/wizjiświatależąwar-
tości18,wimięktórychpodmiot(indywidualnyizbiorowy)działa,
zajmujeokreślonąpostawęwobecrzeczywistości,wobecdrugiego
człowiekaisamegosiebie19.
Tekstjestjednocześnieprzestrzenią,wktórejnastępujespotkanie
jaity.Tospotkanieaksjologiczneodbywasięnapoziomieinterak-
cyjnym,nadawczo-odbiorczym,oraznapoziomieprzedmiotowym
(wewnątrztekstowym),wzderzeniuzeświatemprzedstawionym
15
Idem:Miejscetekstuitekstologiiwprogramachpolonistycznychwszkoleina
uniwersytecie.W:Kompetencjenauczycielapolonistywewspółczesnejszkole.Red.
E.Bańkowska,A.MikołajczUk.Warszawa2006,s.171.
16
Por.definicjęJerzegoBartmińskiegojęzykowegoobrazuświatajako
interpretacjiświatazawartejwjęzyku.J.Bartmiński:Punktwidzenia,perspek-
tywainterpretacyjna,językowyobrazświata.W:Językowyobrazświata.Red.Idem.
Lublin1990,s.109—127;oraztekstyRyszardaTokarskiego:R.Tokarski:
Słownictwojakointerpretacjaświata.W:EncyklopediakulturypolskiejXXwieku.
T.2…,s.335—362iAnnyPajdzińskiej:A.Pajdzińska:Interpretacjawjęzyku.
W:Polonistykawprzebudowie.T.1…,s.293—304.
17
WtymmiejscumożnapowtórzyćpytaniaPajdzińskiejoto,wjakiejrela-
cjipozostajeartystycznawizjaświatawstosunkudojęzykowegoobrazuświata
(JOS),wjakimstopniuwyrastazJOS,jakieobiektysąprzezpoetęwyróżnia-
ne,jakteobiektysąkonceptualizowaneiporządkowane,jakwartościowane.
A.Pajdzińska:Interpretacjawjęzyku…,s.302.
18
Por.T.P
.Krzeszowski:Parametraksjologicznywprzedpojęciowychschema-
tachwyobrażeniowych.flEtnolingwistyka”1994.T.6,s.29—51;J.Bartmiński:
Miejscewartościwjęzykowymobrazieświata.W:Językwkręguwartości.Red.Idem.
Lublin2003,s.59—86.
19
JakzauważyłaUrszulaMajer-Baranowska,podmiotnietylkopodpo-
rządkowujesobiejęzyk,aleteżposługującsięjęzykiem,ujawniainneformy
swojejdziałalności:flpoznaje,myśli,działa,postrzega,przeżywa,doświadcza,
ustanawiawartościiświadomiesiędonichstosuje,maprzytympoczucie
godności,tożsamości,indywidualności,wolności,odpowiedzialności”.U.Ma-
jer-Baranowska:Podmiotwjęzykuczyjęzykwpodmiocie?.W:Polonistykawprze-
budowie.T.2…,s.458—473.
15
