Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
S.Niebrzegowska-Bartmińska:Tekstocentryzmakwestiepodmiotowości…
aparatpojęciowyimetodologielingwistyczne(MichałGłowiński,
AnnaLegeżyńska,RyszardNycz,JerzyŚwięch).Nastawienieinte-
gracyjnewynikanietylkozprzekonania,żejęzykjesttworzywem
literatury,aleprzedewszystkimzdostrzeganiazależnościmiędzy
słowem(pozostającymgłównieworbiciebadańlingwistycznych)
itekstem(podstawowymprzedmiotembadańliteraturoznawczych),
awkonsekwencjimiędzysłowem/tekstemawypowiadającymje
człowiekiem35:flSłowoitekstpozostająwkorelacjipojęciowej,
polegającejnatym,żesłowo-znak,niosącebogatekonotacje,czyli
treść,którajestzorganizowana»fasetowo«iscenariuszowo,oraz
tekst,któryjestmakroznakiemzorganizowanymcałościowoiniesie
intencjonalnie(przezpodmiotmówiący)budowanecharakterystyki
tematyzowanegoprzedmiotu,sąwobecsiebiewpewnymzakresie
ekwiwalentne,bowiemsłowomożna»rozwinąć«wtekst,zaśtekst
można»zwinąć«wsłowo(takzwiniętąpostaciątekstubywaty-
tuł)”36.
Tekst—powtórzmy—jestpojęciemwielowymiarowym,jest
jednościąmyśliijęzyka,jednostką,któramaswojegranice(ramę
tekstu),wyrażaokreśloneintencjeizawierawsobiepewienobraz
świata.Manacechowaniegatunkoweistylowe,boniemawypowie-
dzibezgatunkowych.Nagruncietekstuipoprzeztekstspotykają
sięwdialogujaity.Krakowskaautorkaujęłatownastępujących
słowach:flNaturalnąkonsekwencjądziałańskupionychwokółteks-
tustajesięwięcdążeniedopoznaniaizrozumieniaczłowieka.
SpotkanieztekstemmożebyćtraktowanejakospotkaniezInnym,
któreprowadziwefekciedosamopoznaniaprzezprzyjęciesta-
nowiskawobecobrazuświatazawartegowtekście.Wsytuacji,
kiedyuczeńmabyćtwórcątekstu,kognitywnepodejściemożesię
ujawniaćwsposobieformułowaniatematu[…].Wpisanawtemat
intencjanauczyciela»chcęciępoznać,chcęwiedzieć,jakmyślisz,
jakpatrzysznaświat«,zastępujetradycyjne»chcęsprawdzić,co
umiesz,cowiesz«.[…]Kognitywneujęcietekstuotwieraprzed
dydaktykąpolonistycznąnakierowanąnarozwijanieuczniowskiej
kompetencjitekstotwórczejzupełnienowąperspektywęeduka-
cyjną.Maonacharakterantropocentrycznywtymznaczeniu,że
tekst,zarównoodbierany,jakitworzonyprzezucznia,stajesię
pośrednikiemwspotkaniuzdrugimczłowiekiem.Dlategorozwi-
janieumiejętnościzwiązanychztworzeniemtekstuprzestajemieć
35
WnawiązaniudohermeneutykiHansa-GeorgaGadameranatęrolęsło-
wawinterpretacjitekstuzwracauwagęB.Zeler:Miejsceinterpretacjiwnowych
koncepcjachedukacyjnych.W:Polonistykawprzebudowie.T.1…,s.307.
36
J.Bartmiński:Pytaniaoprzedmiotjęzykoznawstwa…,s.45.
21
