Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
MikołajBierdiajew,EgzystencjalnadialektykaBogaiczłowieka
Ociężałośćipłynnośćsązesobąpowiązane.Niemanicbardziejbolesnego,niżlos
chrześcijaństwa,religiizbawieniaizmartwychwstania.Wskażonysposóbprzeży-
wanosamąideęBogaiOpatrznościBożej,tryumfowałaniewolniczaideaBoga,
zamiastBogukłanianosiębożkowi;niewłaściwierozumianorelacjeBogailudzkiej
wolności;niewłaściwierealizowanorelacjemiędzychrześcijaństwemikrólestwem
cezara,międzyKościołemipaństwem,tryumfowałoponiżającedlaBogaiczłowie-
kasądowniczerozumieniechrześcijaństwaiodkupienia,przekształcającereligiężycia
wprocessądowy.PercepcjaObjawieniabyłaokreślanaprzezśrodowiskoludzkie,
którezmieniasię,możesiępolepszaćlubpogarszać.
DotychczasniezostałajeszczenapisanakrytykaObjawienia,któramogłabybyć
analogicznadokantowskiejkrytykiczystegoipraktycznegorozumu2.Takrytyka
Objawieniapowinnaujawnić,coczłowiekwnosidoObjawienia.Objawieniejest
dwuczłonowe,Bogoczłowiecze.Jestten,którysięobjawia,iten,komusięobja-
wia.Bógniemógłbysięobjawićkamieniowilubdrzewu.Nie,nawetkamieńlub
drzeworeagująwelementarnejformienadziałaniesiłwyższych.Jesttojeszcze
bardziejsłusznewodniesieniudozwierząt.Objawienienabieraróżnegokolorytu,
wzależnościodstanuświadomościczłowiekaiodintegralnościukierunkowania
ludzkiejistoty.IstniejepewneaprioriwstosunkudoObjawienia.Gdybywraz
zniskościąnieistniałatakżewzniosłośćczłowieka,toczłowieknigdyniedoszedłby
doideiBogainiemiałbysiłyprzyjąćObjawienieBoga.Nietylkomyślczłowieka
oBogu,aletakżeObjawienieprzybranejestwantropomorfizmisocjomorfizm.
Toprawda,żeczłowiekstwarzaBoganaswójobrazipodobieństwo,jaknie-
gdyśtworzyłbożki.Najważniejsze,żebytenludzkiobrazipodobieństwozbliżały
siędoobrazuipodobieństwaBożego.Mamydoczynieniaztajemnicządialektyką
dwóch,aniezdziałaniemjednegozgórykudołowi.CzłowiektworzyłBogana
swójobrazipodobieństwo-złegolubdobrego,okrutnegolubmiłosiernego,
zniewalającegolubwyzwalającegołLudzieicałegrupyspołeczne,całenarody
dostosowywałychrześcijaństwo,jakiwszystkiereligie,doswojegopoziomu
inakładałynaobrazBożyswojepragnienia,swojąograniczoność.Dawałotowspa-
niałypowóddonegowaniasamegoistnieniaBoga.Bezsensantropomorfizmunie
tkwiłwtym,żebyBogunadaćcharakterludzki,współczucia,widziećwNim
potrzebęodwzajemnieniamiłości,awtym,żebynadaćBogucharakternieludzki,
okrucieństwaiżądzywładzy.
Wautentycznymczłowieczeństwieujawniasięnietylkonaturaczłowieka,ale
ujawniasiętakżesamBóg.NaBogazostałyprzeniesionespołecznekategoriepa-
nowaniaiwładzy,cobyłobezsensownymsocjomorfizmem.WistocieBógniejest
anipanem,aniwładcą.BezsensownykosmomorfizmprzenosiłnaBogakategorie
2PrzygotowujęksiążkęPrawdaiObjawienie.ZaryskrytykiObjawienia,wktórejrozwiniętezostaną
myśli,którychtutajniemogęprzedstawić.
