Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MikołajBierdiajew,EgzystencjalnadialektykaBogaiczłowieka
jaństwa,dostosowanegodoprzeciętnejświadomościspołecznej.Religijnamyśl
rosyjskaXIXwieku,zawszeodnosiłasięnegatywniedosądowniczegorozumienia
chrześcijaństwa,costanowijejchlubę.świadomośćludzkananiskimpoziomie
rozumiałachrześcijaństwojakookrutnąreligię.Elementytakiegorozumieniachrze-
ścijaństwamożnaznaleźćwasceziesyryjskiej,wmonastycyzmiewychowanymna
Filokaliach5,ubł.Augustyna6,woficjalnejdoktryniekatolickiej,wkalwinizmie,
wnauceopredestynacji,wnauceopiekle.Przeciwnicychrześcijaństwamoglimieć
wrażenie,żeprzyjścieChrystusapogorszyłosytuacjęczłowieka.
Podziałnadwierasy-wybranychiosądzonych-jestsprzecznyzduchem
Ewangelii,którytakżezostałskażonyprzezprzyjmującegośrodowiskoludzkie.
Kiedyczłowiekjestdzikimzwierzęciem,torównieżBogawyobrażasobiejako
dzikiezwierzę.Kiedyjestludzki,torównieżBogawyobrażasobiejakoludzkie-
go.NieludzkaideaBogajestpozostałościądawnegozacofania,którewywołało
protestczłowiekaczasównowożytnych.Człowiek,któryuświadomiłsobieswoją
godność,niemożesiępogodzićzreligiąstrachu,zemsty,piekła,zreligijnymuspra-
wiedliwianiemokrucieństwanaziemi.Byłtoprocesoczyszczaniaświadomości.
JużprzejścieŻydówdomonoteizmubyłoogromnymkrokiemnaprzód.Jednak
czystymonoteizm,októrytaktroszczyłsięjudaizm,byłjeszczemonarchiczno-
despotycznymrozumieniemBoga.JedynieBóg,któryobjawiłsięwSynu,wBo-
goczłowieku,przestajebyćBogiemdespotycznymmonarchą,stajesięBogiem
miłościiwolności.JesttoobjawieniesięBogawduchuiwprawdzie.BoskaTrójca
oznaczaprzezwyciężeniemonarchicznychpojęćBoga,traktującychBogajak
wschodniegotyrana,przenoszącychnaBogaspołecznerelacjepanowania.Jednak
powoli,zbytpowoli,przezwyciężanodawneniewolniczewierzenia.Należypod-
kreślić,żewhinduskiejfilozofiireligijnejniemasądowniczegorozumieniarela-
cjiczłowiekaiBoga,alejesttozwiązanezmonoteizmem.PojęcieBogauSian-
kary7jeststatyczne,natomiastuMistrzaEckharta8dynamiczne9.Jesttodyna-
mizmchrześcijański10.
Bóstwojestrozumianealbonawzórspołeczny-pana,króla,ojca-lubdyna-
miczniejakomocżycia,światłość,duch,prawda,ogień.Jedyniedrugierozumienie
jestgodneBogaijestgodneczłowieka.Wtymwypadkupowinnanastąpićjeszcze
ogromnazmianawświadomości,którabędziemiałacharakterwyzwalający.Czło-
wiekniełatwobudzisięzdawnychkoszmarów,wktórych»jafltyranizowałoisiebie,
5Zbiórtekstówascetycznych(uwagatłumacza).
6Bł.Augustyn(354-430),teologifilozofchrześcijański,OjciecKościoła;przezKościółprawo-
sławnyczczonyjakobłogosławiony(uwagatłumacza).
7Siankara(ok.788-ok.820),filozofhinduski(uwagatłumacza).
8JohannEckhart(ok.1260-1327),filozofimistykniemiecki(uwagatłumacza).
9Por.R.Otto,MistykaWschoduiZachodu,przeł.T.Duliński,Warszawa2000.
10Poznałemtopewnegorazupodczassnu.
