Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI-Niezbytpobożnerozmyślania.Krytykachrześcijaństwa.KrytykaObjawienia
11
potęgi.Bógnatomiastwcaleniejestpotęgąwprzyrodniczymsensietegosłowa.Bóg
jestprawdą.KultBogajakopotęgijestidolatrią.Bógniejesttakżebytem,gdyż
oznaczałobytoprzeniesienienaBogakategoriimyśliabstrakcyjnej.Bógjestme-
tabytowymniebytem.Bógjestistnieniem,aniebytem.BógjestDuchem,alenie
jestbytem.Duchniejestbytem.RozumienieBogajakokonkretnieistniejącego
Duchajestwziętezgłębokiegodoświadczeniaduchowego,aniezograniczonego,
zobiektywizowanegodoświadczeniaspołecznegoiprzyrodniczego,nakładającegona
ideęBogabezsensownykosmocentryzmisocjocentryzm.Zawszenależypamiętać,
żewpodświadomościkażdegoczłowieka,współczesnegoczłowieka,drzemiedusza
przodków,sięgającaczasówpierwotnych.Jakiebyływierzeniatejpierwotnejgru-
py,nadktórewznosilisięjedynienieliczniwybrańcy?
Duszastarożytnegoczłowiekabyłapogrążonawmagii.Poprzezmagięstarała
sięonawalczyćzgrożącymijejzewszystkichstronżywiołowymisiłamiprzyrody,
zamieszkałejprzezduchy.Magiabyłapierwotnątechnikączłowieka.Pierwotne
kultyagrarnemiałycharaktermagiczny.Magiachciałapoznaćtajemniceduchów
przyrody,abyjeopanować,abyotrzymaćmożliwośćrozkazywanianawetbogom.
Znajomośćimieniajakiejśistotyoznaczajejopanowanie.Rytmruchówmacha-
raktermagiczny.Manajestmagicznąmocąiodniejzależysytuacjaspołecznaczło-
wieka.Elementmagiiwreligiimacharakterpozamoralnyidopieroprzezdługi
procesdokonujesięmoralizacjareligii3.Elementmaterialistycznyzawszebyłsilny
wreligiach,copozostałododzisiaj.Wiadomo,jakąrolęwmisteriacheleuzyjskich
odgrywałoziarno-symbolludzkiegoistnienia.
Materializmreligijny,dodzisiajmającyogromnąrolę,jestwrogiduchowi
iwolności,zawszeoznaczaskucieprzezmagię.Magiaobiecujeczłowiekowiwła-
dzę,alepozostawiagowzaklętymkręgukosmosu.Dawnewierzeniaświatapo-
gańskiegopozostaływświeciechrześcijańskimifałszująideęBoga.Dziejesiętak
potym,jakchrześcijaństwowyzwoliłoczłowiekaspodwładzydemonówiduchów
przyrody.Człowiekstarożytnywierzył,żebogowiepotrzebująofiarprzebłagalnych
ipokarmowych,krwi,anawetofiarzludzi.Wformiezmienionejpozostajeto
wwierze,żedlazłagodzeniagniewuBożegopotrzebnesącierpieniaczłowieka.
Dawnezniewolenieczłowiekaprzejawiasiętakżewsądowniczymrozumieniu
odkupienia,wprzeżywaniurelacjimiędzyBogiemiczłowiekiemjakoprocesu
sądowego.Współczesnyfilozofhinduski,GhoshAurobindo4,mówi,żepojęcie
»wykupuflodpowiadaniewoli.Prorocyżydowscywznosilisięponadówczesną
świadomośćreligijną,domagającąsięprzedewszystkimofiariponadwszystkim
stawialiprawdę.Jednakelementprorockinigdynieprzeważałwhistoriichrześci-
3Por.R.Allier,Magieetreligion,[Paris1935];por.takżeinneksiążkitegożautora:Science,
philosophieetreligion,[Paris1893]orazLenon-civiliséetnous:différenceirréductibleouidentitéfon-
cière?,[Paris1927].
4GhoshAurobindo(1872-1950),filozofimistykhinduski(uwagatłumacza).
