Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Okrespatriarchalny
33
Pełnięprawposiadałydzieci(synowie)pochodzącezlegalnychżon.Wokreślo-
nychsytuacjachzagwarantowaneprawadziedziczeniamielitakżesynowiepochodzący
zniewolnic.Takbyłowówczas,gdydziecirodziłysięzezwiązkuzniewolnicąwyzna-
czonąprzezmałżonkę.ZapispodobnegoobyczajuodnajdujemywtekstachzNuzi:
JeżeliGilimninu[pannamłoda-W.G.]niewydanaświatdziecka,Gilimninupowinna
daćkobietęzkrajuLullu,jakożonędlaSzennimy[panamłodego-W.G.]32.Również
KodeksHammurabiegoregulujetęsytuację(§144,§170)33.Prawaspadkowezagwa-
rantowanebyłyrównieżdzieciompochodzącymzniewolnicy(nałożnicy),gdyzostały
onepublicznieuznaneprzezojca.Wprzeciwnymraziedziecitepośmierciojcabyły
traktowane(wrazzeswojąmatką)jakoosobywolne,jednakbezprawfamiliarnych
ispadkowych(§171)34.PodobneprzypadkizrelacjonowanesąwsagachoAbrahamie
iJakubie(Rdz16:1-4.15;30:3-13).
WokresiePatriarchówiwmozaizmiepojęciadomirodzinamogływystępować
wróżnychkonfiguracjach,jaktomożemyzauważyćnaprzykładziedomuJakuba,
rodzinwokresiewędrówkidoziemiKanaan,czygospodarstwdomowychwokresie
zasiedlenia35.Konsekwencjąprocesówzachodzącychwobrębierodzinybyłoposzerze-
nieterminuojciec,aleteżbrat(na-’ach)isiostra(twna-’achot)naosobyniebędące
wobecsiebiewrelacjachpokrewieństwa.Abrahamstoinaczelenomadycznejrodziny
ostrukturzedomowej.WskładklanuwchodziłomałżeństwoAbrahamaiSary,grono
krewnychzeswoimirodzinami(Lot)zichsłużbą,słudzyAbrahama,awśródnich
jedenpiastującywjegorodziniegodnośćzarządcycałejposiadłości(Gen24:2)-oraz
niewolnicy,wtymnałożnicaHagar.Wszyscyskupienibyliwokółmajątku,którego
właścicielembyłAbraham.WraziebrakubiologicznegopotomkaAbrahama,spad-
kobiercągłównymmiałzostaćEliezerzDamaszku,będącyprawdopodobniesługą/
zarządcą(Gen15:2).Wtymwypadkuterminyojciec,matka,bratczysiostrabyłyroz-
ciągniętenaosobyspozakręgunajbliżejspokrewnionych36.
32Cyt.za:D.Bartoszewicz,Huryckagenezawybranychinstytucjispołecznych,s.23.
33KodeksHammurabiego,w:Pomnikiprawa.KodeksHammurabiego.Prawosalickie.WielkaKar-
taWolności,przekł.C.Kunderewicz,Koszalin1996,s.68(§144:„Jeśliktośwziąłkapłankęzakonną
[nadîtum]itakapłankazakonnadałaswemumężowiniewolnicę,atawydałamunaświatdzieci,ten
człowiekpostanowiwziąćsobiekapłankęświecką[šugîtum],niewolnomupoślubićkapłankiświeckiej
[šugîtum]”);77(§170:„Jeślikomuśjegomałżonkaurodziładzieci,atakżejegoniewolnicaurodziładzie-
ciojciecpowiezaswegożyciadodzieci,któreurodziłamuniewolnica:«Jesteściemoimidziećmi»,zali-
cząjedodziecimałżonki;potem,gdyojciecpójdziezaLosem[umrze-W.G.],dziecimałżonkiidzieci
niewolnicypodzieląsięproporcjonalniemajątkiemojcowskiegodomu;niewolnicyijejdzieciombędzie
danawolność.Dziedzic,synmałżonkiswojączęśćwybierzezespadku”).
34KodeksHammurabiego,s.77(§171:„Jeślizaśojciecniepowiedziałzaswegożyciadodzieci,które
urodziłamuniewolnica:«Jesteściemoimidziećmi»,gdypotemojciecpójdziezaLosem,niedzieląsię
dzieciniewolnicyzdziećmimałżonkimajątkiemojcowskiegodomu;niewolnicyijejdzieciombędzie
danawolność,dziecimałżonkiniebędąsiędomagaćjakoniewolnikówdzieciniewolnicy”).
35Rdz46:8-26;por.Rdz12:17;24:5;24:38;34:19;35:2;38:11;42:19;46:8;Lb3-4;Kpł18:12;
Sdz6-8.
36WtymsensiebraćmisązarównosynowieJakubazróżnychmatek(Rdz37:26),jakikrew-
ni.AbrahamwtensposóbopisujepokrewieństwozLotem,którybyłjegobratankiem(bobraćmi
