Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Elementyprywatneipublicznewpostępowaniuspornym…
izhierarchizowaniazasadprocesowychprzezRabanaFreiherravonCansteina
-któryuważałjezaracjonalnepodstawycałegopostępowania-stałsięprzed
miotemkrytyki.Kwestionowanoprzedewszystkimtwierdzenie,żenaczelną
zasadąprocesujestsprawiedliwość,naktórąskładająsiępodstawowezasady
procesu,wszczególnościzasadarównouprawnieniastron,prawdymaterial
nejiswobodnejocenydowodów.Pozostałezasady:ustność,bezpośredniość,
jawność,zaskarżalnośćwyroków,racjonalnyustrójsądowy,niewypływały
-zdaniemR.Cansteina-zzasadysprawiedliwości,leczokreślałybudowę
procesuzpunktuwidzeniaracjonalności.Zasadamiwynikającyminatomiast
zeswoistejstrukturyprocesucywilnegobyły,wedługR.Cansteina:swobod
nainicjatywastron,dyspozytywnośćikontradyktoryjność13.Niezgadzałsię
znimpóźniejE.Waśkowski,podkreślajączwłaszcza,żesprawiedliwośćnie
jestzasadą,leczpostulatemprocesu,któregozrealizowaniepowinnyzapew
niaćwszystkiekonstrukcyjnezasady,anajważniejszymwymogiem,któremu
powinienodpowiadaćprocescywilnyjestzapewnieniesłusznościwyroków,ich
legalnościilogiczności14.WedługkoncepcjiE.Waśkowskiego-stanowiącej
pierwsząpróbępełnegousystematyzowaniazasadprocesowychwPolscemię
dzywojennej-naczelnymizasadamiprocesucywilnegowynikającymizsamej
jegoistotyjakonbezwzględne,absolutne,podstawoweipierwiastkowe”15były:
zasadadyspozytywności,równouprawnieniastron,formalizmuprocesowego
iformalnegokierownictwasędziego.Inaczejwówczasrozstrzygnąłkwestię
FranciszekKruszelnicki,kwalifikującdozasadwynikającychzistotyprocesu
cywilnego:zasadęskargowości,zasadęwysłuchaniastronizasadęprawdy.Po
zostałezasadytraktowałjakodotyczącezewnętrznejstrukturyprocesu16.
Wartozwrócićuwagęnafakt,zwłaszczawkontekściepoczątkówogólnej
naukiozasadachprocesu,żeuzaraniapracnadpolskąprocedurącywilną
(1917)uznanozakonieczneprzyjęcieisformułowanieichaprioriwceluza
pewnieniazaprojektowaniawprzyszłościracjonalnegoidogodnegodlastron
isądupostępowania.
WynikipracKomisjiPrawaCywilnego,mimonazwaniaichGłównymi
zasadamiprocedurycywilnejstanowiącebardzoobszernymateriałprzygoto
wawczy,zostałyprzesłanewlutym1918r.naręceFranciszkaKsaweregoFie
richawceluprzedstawieniaichTowarzystwuPrawniczemuiEkonomicznemu
wKrakowie17.
13E.WAśKOWSKI,Systemprocesucywilnego,T.I,Wstępteoretyczny.Zasadyracjonal-
negoustrojusądówiprocesucywilnego,Wilno1932,s.104.
14Ibidem,s.98,100,104.
15Ibidem,s.100.
16Por.F.KRUSZELNICKI,Zasadyprocesucywilnegowedługpolskiejprocedurycywilnej,
nGłosSądownictwa”1931,nr9,s.470.
17SprawozdanieKomisjiwybranejprzezTowarzystwoPrawniczeiEkonomiczne
wKrakowiezredagowaneprzezXaweregoFiericha,TadeuszaDziurzyńskiegoiStani-
sławaGołąba,PolskaProceduraCywilna,cz.1,Kraków1918,s.1;S.gOŁĄB,Projekty