Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Elementytrzeciejkultury...
25
niaztymijednostkamitłumaczeniowymi(CorriusGimbert,Zabal-
beascoa2011:122).Zaszczególnązasługęprzywoływanychautorów
należyuznaćzaproponowanietypologiitechniktłumaczeniowych,
zwanychprzeznichoperacjami,stosowanychwodniesieniudoele-
mentówtrzeciejkulturywtekstachaudiowizualnych,orazpotencjal-
nychefektówwynikającychzzastosowaniakonkretnejtechniki(por.
CorriusGimbert,Zabalbeascoa2011:126).
Elementytrzeciejkulturystanowiąproblemnietylkodlatłuma-
czy,aletakżedlabadaczyanalizującychzabiegitranslatorskiewod-
niesieniudotychjednostektranslacyjnych.Problematycznośćpolega,
popierwsze,natym,żewodniesieniudotychelementówstosowane
sąróżneterminy19.Wliteraturzeprzedmiotumożnaznaleźćnastępu-
jąceokreślenia:aluzjejęzykowezjęzykaB(Wojtasiewicz1957/1992),
ksenizmy(Mitura2016)20i–odpowiedniodojęzykapochodzenia
–turcyzmy(Genew-Puhalewa2002)orazrusycyzmy(Jarniewicz
2006),elementyobcojęzyczne(anderstaligeelementen)(Ross2012;
por.Pleciński1983),elementyjęzykaC/kulturyC(Pleciński1983;
2013;2015)21czywreszcieelementytrzeciejkulturyitrzeciegojęzy-
19Naniestabilnośćterminologiiwodniesieniudoelementówtrzeciejkultury
zwracarównieżuwagęMartaKaźmierczak(2016).
20Badaczkadefiniujeksenizmjakorodzajzapożyczenia,„któregodesygnatem
jestelementobcejrzeczywistości”(Mitura2016:141in.[za:Lehman,Martin-
Berthet2005:8];por.Nagórko2009:53),dodając,że:„Ksenizmjestbardzosilnie
związanyzrzeczywistościąjednegotylkokraju.Czasamijestetapemwstępnym
zapożyczenia,awłaściwiezapożyczeniemjeszcze«niezagoszczonym»wnowym
języku,którytojęzykczęstonigdyniepodejmujeszczególnychwysiłków,aby
oswoićnowąjednostkę,bardziejniżfonetycznie”.Decydującsięnastosowanie
tegopojęciawodniesieniudoelementówtrzeciejkultury,badaczkazawężazjed-
nejstronyichzakrespojęciowy:cozleksemami,któreodbiorcatekstubędzie
asocjowaćniezkulturąjednegokonkretnegokraju,leczzrzeczywistościąszer-
szegokręgukulturowego,naprzykład„minaret”,„meczet”(por.Gąska2019).
Cozelementami,którezdążyłysięzasymilowaćiwejśćdoleksykonujęzykawyj-
ściowego/docelowego,lecznadalsąkojarzonezinnąkulturą,naprzykład„ta-
dżin”,atymsamymsąnośnikamiinności?Zdrugiejjednakstrony,posługując
siępojęciemksenizmu,badaczkarozszerzazakreselementówtrzeciejkultury.
Sugerującsięnazwą,poduwagęmylniemogłybybyćbranerównieżwszystkie
obcewyrazywtekściedocelowym,równieżtezjęzykawyjściowego.
21MartaKaźmierczak(2016:62)zauważa,żeużywanieoznaczenialiterowe-
go,stosowanegoprzedewszystkimdookreśleniapoziomubiegłościjęzykowej
wwypadkutłumaczeńkonferencyjnych(językAtojęzykojczysty,językBtoję-
zykobcyaktywny,językCtojęzykobcybierny),wodniesieniudotłumaczeń
literackichmożebyćmylące.Ponadtowliteraturzeprzedmiotumożnaznaleźć
rozbieżneoznaczenialiterowewzględemposzczególnychjęzyków.OlgierdWojta-
siewicz(1957/1992:91in.)językdocelowyoznaczaliterąC,języktrzeci–literąB.
JacekPleciński(1983;2013;2015)czynitonaodwrót–językdocelowytojęzyk
B,atrzecitojęzykC.Obajbadaczesązgodniwyłączniecodooznaczeniajęzyka
wyjściowegoliterąA.Ztegowzględuwniniejszejmonografiistosowanebędzie
