Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7
japońskiejformypowieściowejshishōsetsu(powieść-ja,powieśćosobie)czytra-
dycyjnegośrodkawyrazu,jakimoperujehaiku.Podczasdrugiegootwarcianaświat
(pierwszenastąpiłowerzeMeiji),jakczasemnazywanyjestokrespoklęscewojen-
nej,Japoniapoznawałanowąliteraturę,teatr,ideologieeuropejskieiamerykańskie.
Zainteresowaniekulturązachodniąosiągnęłotakipoziom,żenazywanybogiempo-
wieściShigaNaoyastwierdził,żemożnabyzrezygnowaćzjęzykajapońskiegoipi-
saćpofrancusku.
Jednakżekrótka,choćintensywna,naukafrancuskiegoniepozwalałanaswo-
bodneczytanieipisaniewtymjęzyku,aprzedewszystkimJapończykniemógłzre-
zygnowaćzbyciaJapończykiem.ZtegowzględuniemogłapowstawaćwJaponiili-
teraturaoderwanaodjapońskiejgłębokozakorzenionejtradycji.
WtakiejsytuacjiMishima,któremuodnajmłodszychlatbliskabyłarodzima
klasyka,którypoznałwieledziełliteraturyzachodniejwprzekładzie,próbowałstwo-
rzyćnowyświatliteracki,czerpiączrodzimejtradycjiiwykorzystujączachodniefor-
myliterackie;eksperymentował,dokonująctwórczychprzeróbek,tworzyłwariacje
natematyklasyczne.Wramachtychposzukiwańpowstałyutworynawiązującedo
tragediigreckich;doichnapisaniainspiracjąbyłauwspółcześnionaprzezJeanaAno-
uilhAntygona.NajwiększymosiągnięciemtegonurtutwórczościpisarzajestKin-
dainōgakushū(Zbiórwspółczesnychsztuknō),współczesneadaptacjesztuknō.
NależącadotegozbiorusztukaPaniAoizdobyładużąpopularnośćzagranicą.
W1958rokuzostaławystawionawRFN,w1960–wNowymJorku,awPolsce
w1994roku–wKrakowieprzezAndrzejaWajdę.
Podstawątegoutworujestsztukaśredniowiecznegoteatrunōpodtymsamym
tytułem,aleonarównieżmaswójpierwowzór.Jestnimpowszechnieznanymotyw
zGenjimonogatari(OpowieśćoksięciuGenjim)mówiącyotym,jakAoi,prawo-
witażonaksięciaimieniemHikariGenji,zostajepozbawionażycianaskutekprze-
kleństwajegodawnejkochanki,damyRokujō.Sztukanōprzetworzyłatenwątek
nadramatzazdrościRokujō.NastępnieMishimaprzystosowałgodorealiówwspół-
czesnych.PięknegoarystokratęzokresuHeian1uczyniłwspółczesnymbiznesme-
nem,adamęRokujō–bogatąmężatką,natomiastbuddyjskąnaukę,pomagającą
opanowaćwzburzenieduchażywejistoty,zastąpiłwywodzącąsięzAmerykipsy-
choanalizązajmującąsięleczeniemhisteriiseksualnej.
Zmieniającwtensposóbokolicznościsztuki,Mishimazmieniłteżumiejętnie
jejgłównyproblem.
Sztukanō,PaniAoidziśrównieżjestdramatemouczuciach,ozazdrości.Rokujō
nienawidziAoiizabijają,rzucającurok.
AjakjestwprzypadkusztukiMishimy?Hikaru,odwiedzającywszpitaluśmier-
telniechorążonę–Aoi,zostajezwiedzionyczaramiRokujōwświatfantazji;siedząc
niezmiennieubokużony,widmowymjachtempłyniekuwidmowejwilli.Otojak
wyglądatascena:
HIKARU:Widaćjużcorazwyraźniejtwójdom.O,widzęramyokienneidrewnianebalustradyna
balkonie.Nikogotamniema,prawda?
ROKUJŌ:Nie,nikogo.Gdybymtammogłaztobążyćażdośmierci…
HIKARU:BAżdośmierci”–niemówisięorzeczachtakniepewnych.Cóżmożnawiedzieć,może
jakimśzrządzeniemlosuumrzemyjutro?Naprzykładjachtsięwywróci…
ROKUJŌ:Jachtsięwywróci.Ach,dlaczegoniekupiłamdlaciebiejachtu,którywywróciłbysię
natychmiast.Niepomyślałamotym.
HIKARU(potrząsającmasztem):Patrz,wywracasię!
YasukowpadawramionaHikaru.Obejmująsię2.
1OkreswJaponii(794-1185)charakteryzującysięrozkwitemkulturydworskiej(przyp.tłum).
2PrzekładH.Lipszyc,w:Moibitelsi,Wybórdramatówjapońskich,Warszawa1998.
