Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
woda
pasowanychdomiastnadnimleżących,aledlaowegopotężnegociaławódokresowowystępujących
zbrzegówiużyźniającychcałykraj.LeczrównieżWołgęodprawiekówzwanoBżywicielką”.BŻywicielka-
-Wołga”...Oprócztejnazwy,onanosiinneijeszczeświętsze–matki:BMateczka-Wołga”...Takjąodczuł
naródwobecswejzbiorowej,wielorakiej,umierającejirodzącejsięistoty.BRodzimysięiumieramyjak
muchy,onazaś,mateczka,nigdynieprzestaje[płynąć]”–takswójdoniejstosunekokreśliłśmiertelny
ichwilowyczłowiek,swójstosunekdoczegoświecznegoinieśmiertelnego,człowiekznikomywobec
wiecznieistniejącegoiżywego–warunkuswojegoistnieniaiswojejpracy.BMyzaś–jejdzieci–nią
siężywimy.Ona–nasząmateczkąikarmicielką”.Cośniemierzalne,wieczne,posilne...6.
TakwięcjużupoczątkuesejuujawniaRozanowgłównytrop,którymbędziepo-
dążaćiktóregoniezaniechadokońcapodróży.Owaideaматушки–МАТУШKИ
ВОЛГИ,ideaRzeki-Matki,Wołgi-Mateczki,odwołujesiędoczułości,przeżyćin-
tymnychczłowiekaprzezspieszczającezdrobnieniematki–mateczka,matuśczy
teżbardziejzsielskamatula,ponadtoowaMatula-WołgawtekścieRozanowaopa-
trywanajestemblematycznymimieniemкормилица–żywicielkalubkarmicielka.
Określeniazdającesiębyćprzesadnieuczuciowe,nadmuchane,nawetnieznośnie
górnolotne,niejakoprzysposabiająrzekę,przyjmujądokręgurodzinyczłowieczej
iwiernieoddająrealniesłużebnąrolęrzekiWołgiwobecludzkichwspólnotzasie-
dlającychobydwajejbrzegi,żyjącychwmiastach,miasteczkach,wsiach,siołach,fu-
torachikozackichstanicach.Wołga,tanajdłuższaeuropejskarzeka(dł.2530km,
apow.jejdorzeczato1360tys.km²,wstarożytnościznanapodłacińskimmianem
Rha–Bwoda/rzeka”,zaśwczasachpotężnegowpierwszymtysiącleciuKaganatu
ChazarównazywanaprzeznichItil–BWielkaRzeka”),zgodniezprzysługującymjej
atrybutemodwiekówżywiludzi,dajeimpracę,stającsięrękojmiąbezpieczeństwa
istabilizacji,sprzyjawytchnieniuirozrywkom,możebyćimobronąiucieczką,ale
bywainiebezpieczna,zatemnapodobieństwomatkiwłaśnie,wzbudzarespekt,uczy
zachowaniaroztropnościirozwagi.
Bliskiewodynatomiasttopalimpsest,tekstzapisanywksiędze-zwojuodwzo-
rowującymzwój-rzekiEvre–owedziewięćdziesiątdwakilometrylewegodopły-
wuLoary.Odsłaniaonprzednarratoremiczytelnikiemswojetajemnicewmiarę
rozwijaniagowczasie-i-przestrzeni,awydobywanenaświatłodniaujawniająsię
równieżjakosekretypamięci,znakiszczególneniezatartych,jedynienatręctwem
aktualiówzepchniętychwcień,jakmożnadomniemywać,intensywnychprzeżyć.
Przypominającjesobie,narratorkonfrontujejezdoświadczanymi,gdyrozwijając
zwój-rzekiEvre,naswoichdawnychwrażeniachnadpisujenowe,niejakoreinter-
pretującetamte–niezatartedoznania.Rozpoznającniegdyśwteraz,dzieńwczo-
rajszywdzisiejszym,JulienGracqnietylkowidziiodczuwajenanowo,aleteżod-
bierajakoznakiwyłaniającesięspodwarstwicwódrzekilubspodpasmaprzezroczy-
stegojejpośrodkunurtubystrza,odprawiekuówprzynależącedoniej.Tymsamym
narratorpoświadczarównieżstarożytnośćrzekiEvre.RzekaEvreprzemawia,po-
sługującsięodwiecznym,przynależnymkażdejrzecekodem,ajejistotęstanowi
niezmiennazmiennośćrzeki,upływwódjakoichznieruchomieniewszczególnym
sensie.Bliskiewodytodoświadczaniesnunajawie,podróż,spływwgłąbmarzenia
imarzenieourzeczeniusięmarzeniem,więcniedziwi,żeswójesejorzeceEvre
JulienGracqrozpoczynaodintymnegowyznania,odzwierzeniasięnibyzeskrzętnie
ukrywanejtajemnicyzprzeświadczenia,jakobynaprawdęBżycietosen”,podróż
doźródeł,wgłąbsamegosiebie,więcnawetjeśliopowiadasięcoś,cofaktycznie
miałomiejscewjakimśczasie,corzeczywiściesięzdarzyło,totakczyinaczejma
sięnamyśliswojeśnieniewprzestrzeniiczasiesnu,któryjestpowrotemdoźródła
czasu:
6В.В.Розанов,РусскийНил,s.192.
21(3/2017)
