Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
AndrzejTurczyński
Urzeczeni.RozanowiGracq
CzytamJulienaGracqa(właśc.LuisPoirier)Leseauxétroites1iniemalrównole-
gleBliskiewody2–zuznaniemdlaurodyprzekładuAdamaWodnickiego,lecznade
wszystkopodziwiająckunsztownośćoryginałufrancuskiego,jegoniezwykłąformę
wypełnionątajemnymiznakamiiukrytymiwnichipodnimisekretnymiprzesła-
niamiorazmistrzowskieichodwzorowaniewpolskiejwersji.Opisjednodniowej
wycieczkiwąskawą,jeślinieciasnawą|étroiterzekąEvreGracqajestliteralnym
odwzorowaniemrealnejwyprawyprzedpotopowąrzecznąłajbąiurzeczeniarzeką
jakoswoiścieliterackimmotywemBpowieścidrogi”,zwizerunkiemczłowiekawy-
zwalającegosięspodpresjiCzasu-i-Przestrzeni,jegoBwybijaniasięnawolność”,ale
jestteż,wgłębszymsensie,niejakopodwodnym,wyrazemurzeknięciaautorarzeką
ispływaniemniąjakonajczystszą,dostępnąnajawie,formąsnu,realniedoświad-
czanegomarzeniaomiłosnymobcowaniu,wbiblijnymsensietegosłowa,zdziewi-
cząNaturą.SpodrzekiGracqaintensywnieprześwitujekumnieobrazinnejrzeki,
bynajmniejniewąskiej,aleszerokorozlewnejWołgi-Matuszki,napisany3szeroko,
wręczrozlewnieprzezWasilijaRozanowawosobliwym,właściwymjegostylistyce
utworzebędącymswoistymjegofumenitinerarium–РусскийНил|RosyjskiNil4,
rzeki,którąopiewaznanapieśńВолга,Волга,матьродная…5:
PragnęnazwaćrosyjskimNilemnasząWołgę–takiewyznaniekładzieupoczątkuswejprzygody
zWołgąWasilijRozanow.–CzymżejestNil–bynajmniejniewswoimgeograficznymifizycznymzna-
czeniu–leczwinnymibardziejgłębokim,jakinadałmuczłowiekżyjącyujegobrzegów?BWielka,świę-
tarzeka”brzmipodobniejakunasBświętaRuś”stosowanetakżedofizycznegoopisukrajuinarodu.Nil,
jednakowoż,nazywałsięBświętym”niezpowodujakichśuświęconychlegendznimzwiązanychido-
1J.Gracq,LesEauxétroites.Œuvrescomplètes,t.II,BibliothèquedelaPléiade(n°421),Gallimard,
Paris1995.
2J.Gracq,Bliskiewody,przeł.A.Wodnicki,BLiteraturanaświecie”9/1999(338),Warszawa1999,
s.69-95.
3WjęzykucerkiewnosłowiańskimsłowoBpisać”–пьсати,wstaroruskim–писатиiodpowiedniowro-
syjskim–писать(wstarogreckimγράφειν)–oznaczakreślenieliter,pisanietekstu,aleteżrównolegle
kreślenieznaków,rysowaniewęglem,malowanie,upiększaniekoloremobrazu,stąd:pisanie/malowanie
ikony,jednejzformbizantyńsko-ruskiejsztukisakralnej,wktórejikonajestodbiciem,odwzorowaniem
jużtutajiterazstającegosięnaZiemiKrólestwaBożego.
4В.В.Розанов,РусскийНил,Подготовкатекста,вступительнаястатьяикомментарийВиктора
cукача,w:НовыймирNº7(июль),МоскваBИзвестия”1989,с.188-229;jeśliniezaznaczonoinaczej:
[przyp.własny–at],przypisypodajęwgedycjirosyjskiejwopracowaniuWiktoraSukacza.Odpowiednie
fragmentyRosyjskiegoNilupodajęwtłumaczeniuwłasnym.RosyjskiNildrukowałWasilijW.Rozanow
wmoskiewskiejgazecieРУccKОЕcЛОВО|Rosyjskiesłowo(26,30czerwca,17,18,24,27lipca,5,24,
31sierpnia1907)podpseudonimemW.Warwarin[tj.Barbarzyńca]ibyłatojedynajegopublikacja.
RozanowpisałRNnaKaukazie,gdzieprzebywałnaletnisku,ifragmentamiposyłałdoredakcjiSŁOWA.
Fragmentzamieszczonywgazecie24sierpniaopatrzonyzostałnażyczenieredakcjitytułemIzrael,zaś
fragmentz31sierpniatytułemBсовременныхнастроениях|Wdzisiejszychnastrojach.Jednakże
Rozanowupierałsięprzyjednolitymcharakterzepracy,planującjejwydanieksiążkowepodogólnymty-
tułemRosyjskiNil.(por.В.В.Розанов,Опавшиелистья.Коробвторойипоследний,Пб.1915;s.287).
Tekstoryginałuros.opracowano,ujednolicającpisownięzgodniezobowiązującymiobecnierosyjskimi
standardamijęzykowymi,leczzachowującspecyficznąRozanowskąstylistykęiskładnię.
5Rosyjskapieśńludowastworzonanapodstawiewierszapoety,etnografaifolklorystyDmitrijaSa-
downikowiaИз-заострованастрежень...(1883),należącegododwóchcykliwierszyoStiepanie
(Stieńkie)Razinie–dońskimKozaku,legendarnymprzywódcybuntu(1670)przeciwkocarskiemusamo-
dzierżawiu,rokpóźniejstraconymwMoskwie.PieśńtanależaładorepertuaruFiodoraSzaliapina;unas
znanąwtłumaczeniujakoWołga,WołgaśwykonywałBernardŁadysz.
