Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
wSzwajcarii43.BTobyły–jakCamillaMondralrelacjonowałarozmowęzDérympo
latach–jedynepieniądze,jakie[jego]żonadostaławciągutychtrzechlat”44.
OstatniawzmiankaoksiążceDéryegopojawiasięwkorespondencjiGiedroycia
iGömöriegowliścietegodrugiegoz17lutego1960roku.Gömörizałączyłdoniego
notatkę,którąsporządziłdowydawanejwLondyniewęgierskiejgazetyliterackiej
BIrodalmiÚjság”.Pisałwniej,żepublikacjiparyskiegowydaniaNikitowarzyszy
przedmowaHerlinga-Grudzińskiego,autorprzekładu–choćniewymienionogo
znazwiska–mieszkawPolsce,aksiążkatrafiładoFrancjinielegalnie45.
WzmiankiowydaniuNikiznajdujemyteżwkorespondencjiGiedroyciazjego
współpracownikami.Jeszczew1958rokupisałAndrzejowiBobkowskiemu:B[...]
chcęwydaćtłumaczenienowejksiążkiTiboraDéry[ego],pisarzawęgierskiego,
któregoKádárzamknął”46.Dwamiesiąceprzedpublikacjąredaktordonosiłauto-
rowiSzkicówpiórkiem:BWnerwachkończętentomiksowiecki,októrymPanupi-
sałem,chcącjeszczewydaćtomikTibor[a]Déry[ego].Masięrozumiećtacałafre-
netycznaakcja«wschodnioeuropejska»jesttrochęśmieszna.TakiHotelLambert
dlaubogich,aleniemogęsięodtegopowstrzymać”47.Zkoleiw1980roku,przesy-
łającKonstantemuA.JeleńskiemuBmałedossier”,gdytamtenoBKulturze”pisał
artykułdlaparyskiegoBLeDébat”,odnotowywał:BW1956r[oku]nawiązaliśmy
takżestosunkizWęgrami(wydaliśmytomdokumentówWęgrywopracowaniu
MiłoszaiksiążkęTiboraDéry[ego],drukowaliśmyopowiadaniaiin.)”48.
ParyskaNikispotkałasięteżzodzewemkrytyki.Recenzje,cozrozumiałe,
ukazywałysięwprasieemigracyjnej.BNikitonietylkodziejepieska,toopisżycia
człowiekawustrojukomunistycznym–pisałkanadyjskiBZwiązkowiec”.–Żaden
czytelnikniebędziemiałwtejmierzenajmniejszychwątpliwości.Mamypieski
żywotpsailudzi”.Recenzentodniósłsięteżdofinałuopowiadania:BDialogmał-
żeńskiskończony.Dotejsprawyniemajużpocowracać.Azresztączytenpobyt
pozawięzieniembędziewolnością?”49.ZkoleiBarbaraToporskaoceniała,żeBza-
kończenieksiążkijestjedynieniecenzuralnezpunktuwidzeniakomunistycznej
cenzury.Cośzostałozniszczonenazawsze.Małarzecz:pies.Alezasprawączułości,
zjakątenpieszostałopisany,optymizm,obowiązującykomunistycznąliteraturę,
bierzewłeb.Piesurastadowielkościsymbolu,niszczonegoprzezpolitykężycia”50.
OmówieniaminipowieściDéryegopojawiłysięteżwBGazecieNiedzielnej”,BOd-
nowie”ilondyńskichBWiadomościach”51,atakżewaudycjiWładysławaPoboga-
-Malinowskiego,wyemitowanej13stycznia1960rokuprawdopodobnienaantenie
RadiaWolnaEuropa52.
AsumptdoczytaniaNikijakoalegoriiczasówstalinowskichnaWęgrzechdała
przedmowaGustawaHerlinga-Grudzińskiego.AutorInnegoświataponaszkico-
43ListWilhelmaSzilasiegodoJerzegoGiedroycia,12II1960r.,AILML.
44C.Mondral,dz.cyt.,s.258.MowaoMáriiErzsébetKunsági,zwanejpieszczotliwieBöbe,trzeciejżo-
nieDéryego.
45BIrodalmiÚjság”1960,nr4,s.10.
46ListJerzegoGiedroyciadoAndrzejaBobkowskiego,5I1958r.,za:J.Giedroyc,A.Bobkowski,Listy
1946-1961,wyb.,oprac.iwstępJ.Zieliński,Warszawa1997,s.499.
47ListJerzegoGiedroyciadoAndrzejaBobkowskiego,7IX1959r.,za:tamże.
48ListJerzegoGiedroyciadoKonstantegoA.Jeleńskiego,9VI1980r.,za:J.Giedroyc,K.A.Jeleński,Lis-
ty1950-1987,wyb.,oprac.iwstępW.Karpiński,Warszawa1995,s.434.
49Pieskiżywot,BZwiązkowiec”1960,nr13,s.2.
50B.Toporska,Niki,BOstatnieWiadomości.DodatekTygodniowy”1960,nr13,cyt.za:M.Ptasińska-Wój-
cik,ZdziejówBibliotekiKultury,dz.cyt.,s.208-209.
51T.B.,Człowiekipies,BGazetaNiedzielna”1960,nr2;M-ski,Niki,BOdnowa”1960,nr2;Z.Kozaryno-
wa,Psiadusza,BWiadomości”1960,nr9.
52http://kulturaparyska.com/pl/historia/wycinek/69966?q=tibor%20d%C3%A9ry,dostęp:31.08.2017.
