Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
DanielWarmuz
(ur.w1987r.
wKrakowie)–
tłumacz
ibadaczliteratury
węgierskiej.
Absolwent
filologiipolskiej
iwęgierskiejna
Uniwersytecie
Jagiellońskim,
obecniedoktorant
naWydziale
FilologicznymUJ.
Wlatach2011-
2013studiował
naUniwersytecie
LorándaEötvösa
iwInstytucie
im.Balassiego
wBudapeszcie.
Autoropowiadań,
artykułów
naukowych,esejów
iprzekładów.
Publikowałm.in.
nałamach
BAkantu”,
BAkcentu”,
BDialogu”,
BFragile”,
BHa!artu”,BHerito”,
BKresów”,BRuchu
Literackiego”,
BTekstualiów”
iwtomach
zbiorowych.
W2017roku
ukazałasię
wjegoprzekładzie
powieśćIncognito
autorstwaTibora
NoéKissa.
rowiDéryemupoświęciłGyörgyGömöri64,którypisałonimtakżewprzeglądach
współczesnejliteraturywęgierskiej65.
PublikacjeDéryegozaczęłyponownieukazywaćsięnaWęgrzechodroku1963.
RokpóźniejjegonazwiskopojawiłosięrównieżwoficjalnymobieguwPolsce–
nakłademPIW-uukazałsiępierwszytomdawnoprzetłumaczonejOdpowiedzi.
Krajowarecepcjatwórczościwęgierskiegoautorazaczęłauzupełniaćtęemigracyjną,
choćodcinałasięodniej.Powódbyłzwiązanyzcenzurą:wlatachsiedemdziesią-
tychInstytutLiterackinadalbyłtraktowanyjakoBwrogiewydawnictwoiośrodek
propagandyantypolskiej”66.DlategoIstvánCsaplároswposłowiudoOdpowie-
dziwśródBwielujęzyków”,naktóreprzełożonoNiki,niewymieniapolskiego67.
RównieżwdwóchszkicachzBLiteraturynaŚwiecie”,którepoświęconoDéryemu,
niemogłypojawićsięwzmiankioparyskimwydaniuminipowieści.W1975roku
ElżbietaCygielskapisała:BPrzełożonanawielejęzykówNiki,zawierającaelementy
autobiograficzne,ukazujeczłowiekawatmosferzestrachu,podejrzeńiniepewnoś-
ci,stanowirozrachunekzokresemkultujednostki,obronęwartościhumanistycz-
nych”68.DwalatapóźniejminipowieśćkomentowałAndrzejSieroszewski69,awtym
samymnumerzepismaukazałasię–wprzekładzieMarkaSadowskiego–skrócona
wersjautworu70.
Tosamo,pełnetłumaczenieNikiwyszłowformieksiążkowejw1979rokuna-
kłademWydawnictwaLiterackiego.Sadowskiwzbogaciłwydanieopochodzący
zoryginałupodtytułHistoriapewnegopsaiuzupełniłtekstobrakującewpary-
skimwydaniumottozŻywotaJuliuszaAgrykoliTacyta.Możnapostawićpytanie:
dlaczegokrakowskaoficynaniezdecydowałasięnaprzedruktłumaczeniaCamilli
Mondral,skorowtymsamymrokuwydaławjejprzekładzieinnąpowieśćDéry-
ego–PanaA.G.wX.?Powodemmógłbyćprawnyzakazzawieraniaoficjalnych
porozumieńzInstytutemLiterackim,który–jeślinietłumaczka–mógłdyspo-
nowaćprawamiautorskimidoprzekładuNikiz1959roku.Otrudnościachzuz-
gadnianiemtakichumówmożnaprzekonaćsięnaprzykładziekrajowegowydania
dziełWitoldaGombrowicza,ocoWydawnictwoLiterackiezabiegałowtymsamym
czasie71.Wreszcie,jeśliniekwestieprawne,wgręmogławchodzićobawaoreputację
CamilliMondral–krajowewznowieniejejprzekładudałobysięłatwoporównać
zwydaniemparyskim,atymsamymudowodnićwspółpracętłumaczkizBantypol-
ską”oficyną.TęhipotezępotwierdzałbycasusopowiadaniaDéryegoKétasszony,
którew1965rokuukazałosięwBKulturze”jakoSynowa,ajużdwalatapóźniejna-
kłademKsiążkiiWiedzypodzgodnymzoryginałemtytułemDwiekobiety72.Porów-
nanieprzekładówwykazujeznaczneróżnice,choćobydwudokonałaMondral.
WtymmiejscukończysiępolskahistoriaNiki,utworuchybatrochęzapomnia-
nego,choć–zewzględunauniwersalnośćlosuczworonożnegobohatera–zacho-
64G.Gömöri,TiborDéry,BKultura”1969,nr2,s.127-133.
65Zob.G.Gömöri,Literaturawęgierska1957-1959,BKultura”1960,nr6,s.86;G.Gömöri,Literatura
węgierska1967,przeł.P.Zdziechowski,BKultura”1968,nr3,s.113-114.
66„Książkazapisówizaleceń”GłównegoUrzęduKontroliPrasy,PublikacjiiWidowiskwWarszawie,
w:T.Strzyżewski,WielkaksięgacenzuryPRLwdokumentach,Warszawa2015,s.87.
67I.Czapláros,Posłowie,do:T.Déry,Odpowiedź,cz.1,przeł.C.Mondral,Warszawa1964,s.471.
68E.Cygielska-Guttman,Drugamłodośćmistrza,BLiteraturanaŚwiecie”1975,nr3,s.53.
69Zob.A.Sieroszewski,Buntownik,bojownik,sceptyk,BLiteraturanaŚwiecie”1977,nr2,s.205.
70T.Déry,Niki.Historiapewnegopsa,przeł.M.Sadowski,BLiteraturanaŚwiecie”1977,nr2,s.110-
-175.
71Zob.A.Kurz,JakwydawałemGombrowicza,BTygodnikPrzegląd”,https://www.tygodnikprzeglad.pl/
jak-wydawalem-gombrowicza/,dostęp:31.08.2017.
72T.Déry,Dwiekobiety,przeł.C.Mondral,w:tegoż,Miłość,przeł.C.Mondral,Warszawa1967,s.356-
-404.
