Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
MarekNowakowski
KS:No,alepisałeśnietylkootymświecie!Jestnaprzykładitwójzbiór
opowiadań,Przystań...
MN:Alejaopisujępierwszyetap.Terazjestemjeszczedosyćwcześniewtejza-
bawie...wpisanie.Krótkomówiąc,zacząłemsięzapoznawaćzinstrumentarium
cenzuryjużbezpośrednio,anawetczęstodosyćboleśnie.Jeszczeniebyłatoza-
sadniczabolesność,alejużgdzieścośkastrowano,jakbychcianokastrować.Dam
znowuprzykład-takiminimalny,aśmieszny,aistotny:gdzieśbyłowjakimśmoim
tekście,jakprzypominamsobiemgliście,jakieśopisanezdarzenie,gdzieodgrywał
swojąrolękomendantmilicji,małegoposterunku-małego,niskiegoszczebla.Już
przytymcenzortaksięzaniepokoił,ajaniemiałembezpośrednichkontaktówzcen-
zurą,natymteżpolegaładziałalnośćsystemu,żeautornieznałtegotajemniczego
sędziego,jedyniepoprzezredaktorawydawnictwaczyczasopisma,gdyżtakądrogą
tentekstszedł,toteżredaktormnieinformował,cocenzormówi,żewolałbycenzor,
abyniebyłtodziałającykomendanttegoposteruneczku,jakiegośzakichanego,
wjakichśSrałapachczyPsichGłowach,czyinnychPacanowach,tylkożebytobył
byłykomendant,tojużpostęp,tojużprzecieżnieczasysocrealizmu,kiedywszystko
byłodokładnieokreślonewpisaniu,tojużczaspopaździerniku,czylitegopew-
negopoluzowaniasystemu,kiedyjegogorsetsięrozluźnił.Noiżebybyłbyły-ja
uznawałem,żetoniejestjeszczeproblem,takainterpretacja,więcjakmabyćbyły,
niechbędzie.Winnymtekściebyło,żeBwyglądajakruskianioł”,jesttakieludowe
powiedzenie,pewnietojakieśzewschodnichziemskojarzenie,zikonami,tymias-
cetycznymitwarzami,podłużnymi-więcBruskianioł”.CenzorznównatęRosję,
nategoBruskiego”zareagował-tujajeszczebyłempełendowcipuiwigoru,więc
zredaktoremwymyśliliśmy,żejakniemabyćruskiegoanioła,będziebezsensow-
nyanioł,toznaczy-turecki.Abezsensowny,bowislamieniemaaniołów-sensu
stricto-odpowiadającychaniołomwreligiichrześcijańskiej.Ibyłtureckianioł,ita-
kiedrobnerzeczy,alejadalejpisałemijeszczerazpowtarzam-pisaniejużbyło
wtedyświadomiemojąjedynąstrefąwolności,jedyną,suwerennąenklawąwżyciu,
boznałemżycie,to,żejestwnimcorazlepiej,gorzej,teciśnieniażycieotaczające,
doświadczenialudzibliskich,moje-osobiste,więcuważałem,żetujedyniejestmo-
jaszansa.Podwarunkiem,żechcępisaćimamsiłędopisania,powinienemtylko
tymsięzajmować,bomamwtedywłasnyświatwyobraźni-takąBciągłąniedzielę”,
czylisamdecydujęoswoimlosie.
Pisząc,siłąrzeczypenetrowałemróżneobszaryżycia-bonależywyjaśnić,żenie
jestemżadnympisarzemimaginacji,fantazjianimrokówswojejwyobraźni,tylko
bardzosilniejestemzwiązanyzfundamentem,toznaczyrzeczywistością,któramnie
otacza,wktórejżyję,którejdoświadczam;nieto,żejestemrealistąopisującym
mozolnieidokładnierzeczywistość,alezniejczerpię,musibyćdlamnietarze-
czywistość,muszęjąznać,boinaczej-dupablada,powiedzmywulgarnie.Itak
pisałem,iteobszarysięintensyfikowały.Różnebyłystrefy,którepodlegałymojejob-
serwacjiczyfascynacjipisarskiej-tujużzaczęłymniespotykaćwiększeprzeszkody,
jakieścałeopowiadanianajusilniejwtedypróbowałemdrukowaćwmiesięczniku
literackimBTwórczość”.Pismopozostawałoobdarzonedużąstrefąwolności,
możeiprzezosobęnaczelnegoredaktora,świetnegopisarza,azarazemcenionego
przezreżimjakoozdobęczłowieka,toznaczyJarosławaIwaszkiewicza.Napisałem
opowiadanieMongoły,którestałosiępunktemzapalnymiważnymmojejbiografii
pisarskiej.Spodobałosięopowiadanie,przyjętojezdużymaplauzem.Jużmabyć
druk,alemabyćjeszczeoczywiściecenzura-cenzurałagodniejszawstosunkudo
34(4/2020)
