Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
JorgeLuisBorges
Otóż,cozadziwia,J.L.Borgeswopublikowanejwroku1935HistoriiWieczności
nieodnotował,niechbytylkowprzypisie,choćtuakuratpowinienbyłuczynićto
bezwzględnie,iżwyśniłKwiatColeridge’aiSenColeridge’awłaśniejakoczyste
emanacjeWieczności,aobydwateutworyprzecieżniczegoinnegoniedotycząani
oniczyminnymjakoNiejnieopowiadają.
Wrzeczysamejsnynaogół(oczymświadczyłjużArtemidorzDaldis/lubEfe-
zu–myśliciel,aleprzedewszystkimsłynnyobjaśniaczsnówzIIw.poChr.,autor
pięciotomowegodziełaOneirocritica/Interpretacjesnów,którewefragmentach
opublikowałunasprof.AleksanderKrawczukwksiążceSennikArtemidora
[Ossolineum,Wrocław1976,wyd.II])niepokojąśniącego,wprowadzającniekiedy
zamieszaniewjegożycienajawie,którazaichprzyczynąwydajemusiędalszym
ciągiemsennegofantazmatu9.Aletooczywiścieprzypadkiirzadkie,iskrajne,
niemniejsny(videOniriadaHenrykaBerezyorazKrystynySakowiczKsięgaoca-
lonychsnówiPraobrazy),jeślinietowarzysząjawielubjejwręcznieuzupełniają,
tobywa,żeprzenikająwniąwformienasion,zarodkówwszelkiejtwórczości.
ItutajtakżemożnaodwołaćsiędoEriugeny:BRozważ–piszeon–wielorakąinie-
skończonąmocnasion:wjakisposóbtakwielkaliczbaziół,owoców,zwierzątza-
wierasięjednocześniewposzczególnychnasionach[i]wyłaniasięznichpiękna
iniedającasięzliczyćwielośćform”10,abypoprzezanalogiędostrzecwyłaniające
sięzposiewusnówdziełamuzyczne,malarskieiliterackie.Nieuchwytnewizje
oblekłysięwwyobrażenie,abyujawnićsięwnaocznościtakiegobądźinnegowy-
rażenia,oczymczytasięuApostoławLiściedoRzymian,iżto,co(niewidzialne
możebyćoglądanewdziełachipoznaneumysłem)(Rz1,20).Takżesamo,choćna
swójsposób,tłumacząsięwProloguautorzyKsięgiistotzmyślonych,JorgeLuis
BorgesiMargaritaGuerrero,pisząc,żeBjesttokompilacja,podręcznikmówiący
odziwnychstworach,jakiewczasieiprzestrzenipoczęłaludzkawyobraźnia.Nie
umiemyzdefiniować,takjaknieumiemyzdefiniowaćwszechświata,alejestcoś
wwizerunkusmoka,coodpowiadaludzkiejwyobraźniitłumaczypojawieniesię
smoka[...]”11.Nakoniecdodają:BLicznesąźródłatejsilvaererum;podajemyje
wkażdymrozdziale.Prosimyowyrozumiałość,jeślibezwiedniecośopuściliśmy”12.
ZistotyrzeczyKsięgaistotzmyślonychjestutworemparadoksografcznym,
opisującymparadoksy(gr.παράδοξα),czylisprzeczności,dziwności,osobliwości
światatego,więcopisującymbytyzewszechmiarparadoksalne.Ichzaczynem,jak
wspomnieliśmy,macicą,wktórejdojrzewająnimujawniąsięwjakiejśostatecznej
formie,jakżeczęstobywasenzwanywłaśniesnemparadoksalnym,wktórympo-
jawiająsięmarzeniasenne,tektórezapamiętujemy!
Oilejednak(costwierdzaweWstępiedoFizjologa–dziełkaanonimowegoau-
tora,owegonajchętniejczytywanegominionegoczasubestiariusza,jegotłumaczka
ijegoegzegetka–KatarzynaJażdżewska13),okolicznościpowstaniategolibellum
pozostająniejasne,otylenajmniejszychwątpliwościmiećniemożemywkwestii
autorstwaKsięgiistotzmyślonychJorgeLuisaBorgesa–trzeciegopoHomerze
iMiltonie–WielkiegoŚlepca(KsięginapisanejprzywspółpracyMargarityGu-
errero);ktopomagałHomerowiutrwalićwliterzejegoeposy,tegoniewiemy,ale
9Por.takżeróżnemiejscanatentemat,w:ClivS.Lewis,Odrzuconyobraz,przekładWitoldOstrowski,
Warszawa1986,aszczególnieRozdz.IVB.Makroniusz,ss.50-55.
10Eriugena,HomiliaX,w:tymże,dziełocytowane,ss.87-88.
11JorgeLuisBorgesprzywspółpracyMargarityGuerrero,Księgaistotzmyślonych,przekładZofia
Chądzyńska,Warszawa2000,s.5.
12Tamże,s.6.
13KatarzynaJażdżewska,Fizjolog–wczesnochrześcijańskasymbolikaprzyrody,w:Fizjolog,przekład,
wstępiprzypisyKatarzynaJażdżewska,BBibliotekaAntyczna”,Warszawa2003,ss.9-19.
4(2/2013)
