Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szkic
19
BBorges–piszeon–niejestautoremżadnegodziełaoumiarkowanymprzynaj-
mniejrozmiarze;jegoksiążkisąbardziejlubmniejprzypadkowymiskładankami;
wjegoDziełachwszystkichpowtarzająsięwirytującysposóbartykuły,jakieukaza-
łysięwinnychtomachtychsamychDzieł;Ellibrodelosseresimaginarios[Księ-
gaistotzmyślonych]jestpowtórka–znielicznymidodatkami–utworuManual
dezoologiafantástico[Podręcznikzoologiifantastycznej].Borgesjestrównież
autoremksiążkistosowniezatytułowanejAntologiapersonal[1.wyd.pol.pt.Jor-
geLuisBorgesAntologiaosobista,Kraków1974oraz:Nowaantologiaosobista,
tłum.różni,Kraków2006],któratakżepoddawanajestnowymwersjominowym
wariacjom.[...]Jest[Borges]słynny,podziwianyipozorniedostępny;udzielaob-
szernychicierpliwychwywiadówreporteromiwielbicielomzwszystkichkrajów
iwładającychwszystkimijęzykami;nawszystkoodpowiadaprzyjaźnieiuprzejmie,
tyleżezpewnąsatysfakcjąwewnętrzną–aleczasemwyczuwalną–całkowitej
nieuchwytnościikurtuazji,którawytrzymujewszelkiedochodzenia,bowie,żejest
dwóchBorgesówiże(niewiem,któryznichpiszetęstronę),iżekluczdojegotożsa-
mościpoleganaporozumieniuzprzeznaczeniem,któregoostatecznyzarysdostrze-
galnyjestdopiero(tużprzedśmiercią).Niemniejjednakzezmiennego,alepełnego
niedomówieńwczasiewywiadówdziennikarzetworzątrzeciego,czwartego,x-tego
Borgesa,bardziejlubmniejskrojonegonaswojąmiarę”27.
Powyższycytatzawieradośćistotne,aczraczejogólnikowezarzuty,jakimiob-
rosłypisarstwoiwizerunekbuenosaireńskiegoBibliotekarzazBabel.Ajednaksam
Goelkelwydajesiębyćzniewolonyjegofenomenem,boprzecieżstwierdza:Bżaden
współczesny(anidawniejszy)pisarziberoamerykańskiniezyskałtakgorących
zwolenników,którzywobecniegożywiąnieomalkult”,przypominateżstudium
GuillermaSucredowodzącegoBtrudnościpodziałutegojednolitegoitotalnego
dzieła,jakimjestszczupłydorobekpisarzaargentyńskiego”.
Abstrahującodkrańcowospolaryzowanychopiniiwkwestiachogólnych,jak
iszczegółowychdotyczącychjednolitegoatotalnegodziełaJLB,faktempozostaje
wkulturzeświatowejstałaobecnośćborgesańskiejtwórczościjakozaczynuróżnych
artystycznychdziałańnietylkoprzecieżliterackich.AktualnośćBorgesarozumie
sięjakogręwyobraźnizrzeczywistościąlubmożeinaczej,bardziejekspresyw-
nie,jakozderzenienaturyimaginacyjnejznaocznościąnatury;naturywowym
średniowiecznymrozróżnieniunaturanaturata/naturystworzonejodnaturana-
turans/naturystwarzającejlubtworzącej,któranp.dlaFrancisaBaconabyłaod-
powiednikiemformy,cowpewnymsensiebliskiemogłobyćBorgesowi.Równie
bliskiejakzawartośćpojęcianaturanaturansuSpinozyoznaczającegouchwycenie
światajakonieskończonejsubstancji.Mimożebezpośrednioniejestwyartyku-
łowanyprzezautoraOgroduorozwidlającychsięścieżkachtenaspektnieskoń-
czoności,czyliWieczności,którymwydajesiębyćskończoność,topostrzeganie
wtymaspekcieodkrywamyprzecieżbezzbytniejmitręgi.Alezaledwiejakoaspekt
nieskończoności.
Przytymwszystkimnależałobychybazapytaćoprzygodnośćlubkonieczność
owychsygnalizowanychrepetycjipojawiającychsięwdzieleBorgesa,opowta-
rzalnośćnietylkotychsamychmotywówiichtożsamość.ChociażautorAlefa
prowadzigręzczytelnikiem,toprzecieżprzedewszystkimprowadzijązsamym
sobą,samsobiebędącBsterem,żeglarzemiokrętem”.Jakijestnadrzędnyceltej
gry,czymożezapasów,barowaniasięzeswoimbynajmniejnieprzeciwnikiem,ale
czytelnikiementuzjastą,akolitą,awwieluprzypadkachrównieżkapłanemprzy
27HernandoValenciaGoelkel,Wiekdojrzały,przekładAnnaJasińska,w:AŁ,ss.191-211.
